Certyfikat Kompetencji Zawodowych. Jak go uzyskać? Kiedy jest wymagany?

Czym jest Certyfikat Kompetencji Zawodowych Przewoźnika Drogowego?

Certyfikat Kompetencji Zawodowych (CKZ) to oficjalny dokument wydawany przez Instytut Transportu Samochodowego, który potwierdza, że jego posiadacz posiada niezbędne kwalifikacje oraz wiedzę do wykonywania działalności gospodarczej. Zakres kompetencji zawodowych, o jakie może ubiegać się kandydat obejmuje transport drogowy rzeczy oraz osób.

Dokument ten jest wymagany zgodnie z przepisami prawa europejskiego i krajowego, aby przedsiębiorca mógł legalnie prowadzić działalność transportową.

Do czego jest potrzebny Certyfikat Kompetencji Zawodowych?

Certyfikat jest potrzebny do uzyskania licencji spedycyjnej, krajowego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz licencji wspólnotowej.

Zgodnie z prawem ustanowionym przez Parlament Europejski w 2011 roku, przedsiębiorca musi wyznaczyć przynajmniej jedną osobę zarządzającą transportem posiadającą taki certyfikat, więc jest potrzebny do prowadzenia działalności gospodarczej związanej z transportem drogowym.

Jak uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych Przewoźnika?

Proces uzyskania certyfikatu jest skomplikowany i wymaga od kandydatów spełnienia szeregu warunków oraz przejścia przez kilka kluczowych etapów.

Złożenie wniosku

Pierwszym krokiem będzie złożenie kompletnego wniosku o wydanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych do Instytutu Transportu Samochodowego (ITS).

ITS przeprowadzi weryfikację wniosku pod kątem poprawności i kompletności oraz zadecyduje o zakresie zwolnienia z testu CKZ, na podstawie przesłanych przez kandydata dokumentów oraz ustali dokładne informacje na temat przebiegu egzaminu.

Uzyskanie wiedzy

Przed przystąpieniem do egzaminu ITS warto zagłębić się w tematykę przepisów z zakresu transportu drogowego. Każda osoba, chcąca pełnić funkcję zarządzającego transportem drogowym powinna opanować dany zakres materiałów pozwalających na prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z etyką prawa i przyjętymi normami.

Szeroki zakres tematów wymagających zgłębienia sprawia, że samodzielne przyswojenie wiedzy jest bardzo trudne i skomplikowane oraz wymaga poświęcenia sporej ilości czasu. Taki sposób nauki może sprawdzić się w przypadku osób, które były wcześniej związane z branżą transportową i posiadają już specjalistyczną wiedzę.

Osobom początkującym lub nieznającym dobrze tematyki związanej z transportem drogowym zaleca się uczestnictwo w dedykowanym kursie CKZ, który w sposób uschematyzowany przekaże wiedzę i umiejętności oraz zapewni materiały dydaktyczne, które pomogą przygotować się do zadań egzaminacyjnych.

Egzamin państwowy organizowany przez ITS

Następnym etapem po odpowiednim przyswojeniu wiedzy jest podejście do egzaminu organizowanego przez Instytut Transportu Samochodowego (ITS). Egzamin na Certyfikat Kompetencji Zawodowych składa się z dwóch części:

• teoretycznej - polegającej na rozwiązaniu 64 zadań zamkniętych w zakresie transportu drogowego osób lub rzeczy z czterema możliwymi odpowiedziami,
• problemowej - polegającej na rozwiązaniu 2 zadań otwartych.

Osoby posiadające świadectwo ukończenia studiów podyplomowych lub dyplom ukończenia studiów wyższych drugiego stopnia z tematyki transportowej mogą zostać zwolnione z całości lub części egzaminu Instytutu Transportu Samochodowego.

Ile kosztuje Certyfikat Kompetencji Zawodowych w transporcie drogowym?

Uzyskanie oraz wydanie certyfikatu wiąże się z koniecznością zapłaty na konto Instytutu Transportu Samochodowego:

• 500 zł za egzamin organizowany przez ITS,
• 300 zł za wydanie certyfikatu.

Jakie wymagania należy spełnić, aby uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych?

Nie każda osoba może wejść w posiadanie CKZ. Do uzyskania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych w transporcie drogowym, wymagane jest spełnienie kilku warunków:

• posiadanie dobrej reputacji - osoba chcąca uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych nie może być wcześniej karana za przestępstwa umyślne lub inne poważne naruszenia przepisów z zakresu transportu drogowego (wymóg ten nie obowiązuje na egzaminie ITS, natomiast jest konieczny w przypadku faktycznego zarządzania transportem w firmie),
• mieszkanie na terenie wspólnoty - chęć uzyskania CKZ wiąże się z posiadaniem stałego miejsca zamieszkania na terytorium jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej. W przypadku chęci uzyskania certyfikatu w Polsce, od kandydata wymaga się przebywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przynajmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym,
• pełnoletność - certyfikat przeznaczony jest dla osób, które ukończyły 18 rok życia.

Jaką wiedzę powinna posiadać osoba chcąca uzyskać CKZ?

Osoba ubiegająca się o uzyskanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych (CKZ) musi posiadać szczegółową wiedzę z szerokiego zakresu tematycznego.

Przed podejściem do egzaminu na CKZ, kandydaci muszą zapoznać się i zrozumieć przepisy prawa oraz aspekty związane z prowadzeniem działalności transportowej. Oto kluczowe obszary wiedzy, które są wymagane:

• prawo cywilne - obejmuje zasady i normy dotyczące praw podstawowych, umów cywilnoprawnych oraz odpowiedzialności cywilnej,
• prawo handlowe - dotyczy przepisów regulujących działalność gospodarczą, umowy handlowe, handel międzynarodowy itp.,
• prawo socjalne - obejmuje przepisy dotyczące zatrudnienia, warunków pracy, praw pracowników oraz obowiązki pracodawców,
• prawo podatkowe - dotyczy przepisów podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, opodatkowania dochodów, VAT, akcyzy itp.,
• działalność gospodarcza i zarządzanie finansami przedsiębiorstwa - obejmuje zasady zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa, zarządzania finansami, księgowości oraz planowania działalności gospodarczej,
• dostęp do rynku - dotyczy przepisów i procedur związanych z uzyskiwaniem licencji i zezwoleń na prowadzenie działalności transportowej,
• normy techniczne i techniczne aspekty działalności - obejmuje wiedzę na temat wymagań technicznych dotyczących pojazdów, ich konserwacji, norm bezpieczeństwa oraz transportu towarów i osób,
• bezpieczeństwo drogowe - wiedza na temat przepisów i procedur zapewniających bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz odpowiedzialności przewoźników za zapewnienie bezpiecznych warunków podróży.

Całkowity zakres zagadnień objętych egzaminem na CKZ jest dokładnie określony w załączniku numer I Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1071/2009 (Dz.U.UE.L.2009.300.51).

Kto musi posiadać Certyfikat Kompetencji Zawodowych Przewoźnika?

Posiadanie certyfikatu jest obligatoryjne dla właścicieli firm transportowych, którzy posiadają lub pragną uzyskać licencję transportową.

Certyfikatem Kompetencji Zawodowych Przewoźnika mogą również legitymować się pracownicy, którzy w swoich codziennych obowiązkach mają za zadanie podejmowanie decyzji dotyczących funkcjonowania przedsiębiorstwa transportowego np. zawierają umowy dotyczące organizacji przewozu oraz zakupu środków trwałych. Nie jest jednak powiedziane, że posiadanie CKZ u pracowników jest obowiązkowe.

Certyfikat Kompetencji Zawodowych może posiadać każda osoba, która wiąże swoją przyszłość z transportem drogowym i chce poszerzyć zakres kompetencji zawodowych.

Czy obowiązek posiadania CKZ ciąży na przewoźniku?

Nie ma wątpliwości, iż posiadanie Certyfikatu Kompetencji jest niezbędne dla przedsiębiorstw zajmujących się transportem drogowym, jednak przepisy nie nakładają bezpośredniego obowiązku posiadania tego certyfikatu na samego przewoźnika czy właściciela przedsiębiorstwa.

Zgodnie z przepisami prawa, przynajmniej jedna osoba zatrudniona w firmie zajmującej się transportem musi posiadać Certyfikat Kompetencji. Jest to osoba, która pełni funkcje z zakresu zarządzania transportem, tzw. "kierownik transportu".

Pracownik posiadający certyfikat jest odpowiedzialny za zapewnienie zgodności działań firmy z przepisami prawa dotyczącymi transportu drogowego.

Określenie takiego stanu rzeczy często jest nazywane "użyczeniem certyfikatu". Oznacza to, że chociaż sam właściciel przedsiębiorstwa nie musi posiadać certyfikatu, firma musi zapewnić, że przynajmniej jedna osoba zatrudniona w roli kierownika transportu jest posiadaczem tego dokumentu.

Kto jest zwolniony z obowiązku posiadania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych?

Nie każda firma transportowa musi posiadać Certyfikat Kompetencji Zawodowych (CKZ). Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U.2024.728 t.j.) precyzuje wyjątki od tego obowiązku. Dotyczy to przewoźników którzy:

• przewożą maksymalnie 9 osób łącznie z kierowcą, w momencie kiedy nie jest to przewóz zarobkowy,
• mają w posiadaniu pojazd lub zespół pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej, która nie przekracza 3,5 tony w transporcie drogowym towaru na terenie kraju,
• mają w posiadaniu pojazd lub zespół pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej, która nie przekracza 2,5 tony w transporcie drogowym rzeczy,
• świadczą usługi transportu sanitarnego, a także w zakresie ratownictwa medycznego,
• świadczą usługi transportowe z zakresu usług pocztowych,
• świadczą usługi transportowe z zakresu pomocy drogowej i usuwania skutków awarii,
• zajmują się przewozem odpadów komunalnych.

Czy obcokrajowiec może uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych w Polsce?

Wydanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych w Polsce obcokrajowcowi, który należy do wspólnoty jest możliwe, ale wiąże się z pewnymi warunkami.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa należącego do Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), który ubiega się o certyfikat w Polsce, musi spełniać warunek przebywania na terenie Rzeczypospolitej przez co najmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym.

W praktyce, osoba ubiegająca się o certyfikat musi dostarczyć odpowiednie dokumenty potwierdzające spełnienie tego warunku, co może obejmować np. dowód meldunku, karta pobytu.