Spis treści
Czym jest Certyfikat Kompetencji Zawodowych?
Certyfikat Kompetencji Zawodowych Przewoźnika Drogowego to dokument, który potwierdza, że jego właściciel posiada kwalifikacje niezbędne do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego osób i/lub rzeczy.
Dokument ten jest niezbędny do uzyskania licencji transportowej (licencji krajowej lub wspólnotowej), niezbędnej do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Aby uzyskać taki certyfikat, trzeba zdać egzamin państwowy, który jest przeprowadzany przez Instytut Transportu Samochodowego (ITS).
Dowiedz się więcej: Certyfikat Kompetencji Zawodowych. Co to jest?
Użyczenie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych
Zwane potocznie "Użyczenie Certyfikatu" polega na zatrudnieniu przez przedsiębiorcę osoby, która posiada na własność Certyfikat Kompetencji Zawodowych.
Może to być również współpraca na podstawie umowy cywilnoprawnej. Taka osoba wykonuje w zatrudniającym ją przedsiębiorstwie obowiązki osoby zarządzającej transportem drogowym.
Użyczanie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych stało się popularne na rynku przewozu drogowego osób i/lub ze względu na regulacje prawne określające, że przedsiębiorstwa starające się o uzyskanie Licencji Wspólnotowej i Krajowego Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego , jako integralną część wniosku zobowiązane są złożyć także Certyfikat Kompetencji.
Podanie bez kopii tego dokumentu zostanie automatycznie odrzucone ze względów formalnych. Dlatego też, aby spełnić urzędowy wymóg, wiele podmiotów gospodarczych działających w transporcie drogowym decyduje się na płacenie za korzystanie z cudzego certyfikatu.
Chociaż potocznie mówi się o użyczeniu kompetencji zawodowych, trzeba pamiętać, że jest to uprawnienie osobiste i nie ma możliwości przeniesienia Certyfikatu Kompetencji Zawodowych na przewoźnika, ani bezpośredniego posługiwania się dokumentem należącym do innej osoby.
Właśnie dlatego w interpretacji GITD umowa z osobą fizyczną, która posiada Certyfikat Kompetencji Zawodowych, stanowi umowę dotyczącą sprawowania przez tę osobę funkcji zarządzającego w transporcie drogowym a osoba, która udostępnia certyfikat jedynie w celu uzyskania licencji lub zaświadczenia na wykonywanie zawodu przewoźnika działa niezgodnie z obowiązującym prawem.
Warto zauważyć jednak, że na platformach ogłoszeniowych często można natknąć się na ogłoszenia oferujące użyczenie certyfikatu za bardzo małą i atrakcyjną opłatą. Jednak po przeczytaniu treści ogłoszenia okazuje się, że dane ogłoszenie nie dotyczy wcale chęci podjęcia pracy a jedynie „pomocy w wyrobieniu licencji lub wydania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika w transporcie drogowym” polegającej na przesłaniu niezbędnych dokumentów.
Taki zabieg jest dość powszechny jednak nielegalny, ponieważ zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba zarządzająca transportem musi zarządzać w transporcie drogowym przedsiębiorstwa w sposób rzeczywisty oraz ciągły. W przypadku stosowania takiego zabiegu należy liczyć się z możliwymi przykrymi konsekwencjami zarówno dla przedsiębiorcy jak i osoby użyczającej.
Jakie są ograniczenia w użyczaniu Certyfikatu Kompetencji Zawodowych?
W celu zapobiegania nielegalnej praktyce użyczania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych w transporcie drogowym, zastosowano pewne ograniczenia wobec zarządzających transportem a mianowicie:
- maksymalna ilość obsługiwanych firm to 4,
- ilość pojazdów znajdujących się w posiadaniu tych firm, nie może łącznie przekroczyć 50,
- jeśli użycza się Certyfikat Kompetencji Zawodowych tylko jednej firmie, nie obowiązuje limit pojazdów.
Od przepisów tych istnieje jednak pewien wyjątek, a mianowicie ograniczenia te nie dotyczą umów o pracę.
W sytuacji, gdy osoby użyczające Certyfikat Kompetencji Zawodowych na podstawie umowy cywilnoprawnej u przewoźników drogowych nie trzymają się przepisów dotyczących ograniczenia ilości przedsiębiorstw lub pojazdów, mogą zostać zmuszone do rezygnacji i rozwiązania części takich umów.
Warto również zaznaczyć, że państwa członkowskie mają prawo zadecydować o zmniejszeniu liczby przedsiębiorstw albo ilości pojazdów, którymi będzie mógł zarządzać kierownik transportu.
Koszty użyczenia Certyfikatu Kompetencji Zawodowych
Przed zawarciem umowy na użyczenie Certyfikatu Kompetencji, warto się zastanowić czy taka opcja będzie najbardziej opłacalna dla firmy. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa koszt użyczenia dokumentu wynosi około 300 PLN netto miesięcznie, czyli w skali roku trzeba zapłacić 3600 PLN netto (4428 PLN brutto).
Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, iż w przypadku chęci nawiązania współpracy z osobą użyczającą certyfikat należy rozróżnić nielegalne udostępnianie certyfikatu jedynie w celu zdobycia licencji lub zaświadczenia od faktycznej usługi dotyczącej zarządzania transportem aby w przyszłości uniknąć przykrych konsekwencji.
W takim przypadku do prowadzenia firmy działającej w zakresie transportu drogowego zaleca się uzyskanie własnego certyfikatu może okazać się bardziej korzystne nie tylko pod kątem finansowym. Jak już wcześniej wspomniano, aby uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych należy zdać egzamin, lub w przypadku posiadania odpowiedniego wykształcenia – okazać specjalne dokumenty.
Egzamin ten jest dość trudny, więc warto wziąć pod uwagę koszt możliwego przeszkolenia. Każda firma szkoleniowa oferuje różnorakie benefity oraz formy kształcenia. Do wyboru są trzy opcje kursu na CKZ a każda z nich różni się ceną jaką należy zapłacić:
- e-learning – 960 zł,
- online – 1400 zł,
- stacjonarny – 1800 zł.
Wliczając do kosztów szkolenia cenę podejścia do egzaminu (500 PLN) oraz uiszczenia opłaty za wydanie certyfikatu przez ITS (300 PLN) koszty zamkną się prawdopodobnie w kwocie 1760-2600 PLN brutto (w zależności od rodzaju szkolenia). Oznacza to, że uzyskanie własnego certyfikatu może się zwrócić po około pół roku.
Kto ponosi odpowiedzialność za użyczenie Certyfikatu Kompetencji Zawodowych?
W przypadku użyczenia Certyfikatu Kompetencji Zawodowych odpowiedzialność spoczywa zarówno na przewoźniku, jak i na zarządzającym. Przedsiębiorca, który wybiera takie rozwiązanie, zobowiązany jest spełnić wszystkie wymogi określone przez przepisy prawa krajowego i unijnego.
Osoby użyczające certyfikatu innym podmiotom odnotowane są w Krajowym Rejestrze Elektronicznym Przedsiębiorców Transportu Drogowego, gdzie można je sprawdzić.
Jeśli podczas kontroli w firmie transportowej zostaną stwierdzone naruszenia, zarządzający dysponujący Certyfikatem Kompetencji Zawodowych, który współpracuje z takim przedsiębiorstwem, ponosi odpowiedzialność finansową i może na niego nałożona kara.
Nałożenie kary finansowej na przedsiębiorcę lub kierownika powoduje za to uszczerbek na dobrej reputacji a to z kolei może się to przyczynić do utraty uprawnień wynikających z certyfikatu.
Jakie przewiduje się kary za naruszenia przepisów?
Ustawa o transporcie drogowym (Dz.U.2024.728 t.j.) mówi, że jeżeli zostaną naruszone warunki użyczenia Certyfikatu Kompetencji Zawodowych albo jeśli podczas kontroli wyjdą na jaw wszelkiego rodzaju inne naruszenia, zarówno ze strony przewoźnika, jak i osoby zarządzającej transportem, nałożone zostaną wysokie kary pieniężne:
- osoba zarządzająca transportem oraz każda inna osoba wykonująca czynności związane z przewozem drogowym, która naruszyła obowiązki lub warunki przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 2000 złotych za każde z tych naruszeń,
- podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków bądź warunków przewozu drogowego podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 do 12 000 złotych za każde z tych naruszeń.
Kary te związane są z naruszeniami, które zostaną stwierdzone podczas jednej kontroli. W tym przypadku suma kar dla zarządzającego transportem nie może być wyższa niż 12 000 zł, a dla przewoźnika 3 000 zł.
Kary te mogą być nakładane wielokrotnie przy powtarzających się naruszeniach, stwierdzonych podczas następnych kontroli.
Zarządzający transportem drogowym
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu PE i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. (Dz.U.UE.L.2009.300.51), jeśli przedsiębiorca nie posiada wystarczających kompetencji, potwierdzonych stosownym certyfikatem, może wyznaczyć zarządzającego transportem spełniającego warunki, o których mowa w art. 3 ust. 1 lit. b) i d) rozporządzenia (osobę posiadającą certyfikat), do wykonywania zadań związanych z zarządzaniem transportem w firmie. W przypadku skorzystania z takiej możliwości, należy w odpowiedni sposób powiadomić o tym fakcie właściwy organ.
Co należy do obowiązków zarządzającego transportem?
Każda firma transportowa jest zobowiązana do wyznaczenia co najmniej jednej osoby do wykonywania zadań zarządzającego transportem.
Osoba zarządzająca transportem to specjalista, który pozostaje odpowiedzialny za szereg działań związanych z organizacją przewozów, przydzieleniem pracy oraz nadzorowaniem podwładnych. Główne obowiązki osoby zarządzającej transportem to:
- analiza stanu technicznego pojazdów,
- weryfikacja dokumentacji transportowej,
- zarządzanie czasem pracy i zadaniami pracowników transportowych,
- dbanie o terminowe przeglądy pojazdów oraz aktualne ubezpieczenia drogowe.
Warto również zaznaczyć, iż zarządzający musi w trakcie pełnienia funkcji rzeczywiście zarządzać operacjami transportowymi w przedsiębiorstwie w sposób ciągły w celu uniknięcia przykrych konsekwencji.
Dlatego też, w czasie trwania umowy osoba zarządzająca transportem jest zobowiązana do wykonywania zadań, które zostały określone w umowie osobiście, a także działać wyłącznie w interesie przedsiębiorcy, dla którego świadczy usługi. W ramach wcześniej wspomnianej umowy osoba zarządzająca transportem zobowiązuje się również do:
- utrzymania i konserwacji pojazdów,
- sprawdzania umów i dokumentów przewozowych,
- podstawową księgowość,
- przydzielanie usług kierowcom i przydzielanie pojazdów do konkretnych ładunków,
- analizowanie procedur związanych z bezpieczeństwem.
Kto może pełnić funkcję osoby zarządzającej transportem?
Jak już to wspomniano wcześniej zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami przedsiębiorca, który wykonuje zawód przewoźnika drogowego ma obowiązek wyznaczenia co najmniej jednej osoby (osoba fizyczna) zobowiązanej do wykonywania zadań zarządzającego transportem.
Osoba powołana na to stanowisko powinna spełniać szereg wymogów, jakimi są posiadanie:
- związku rzeczywistego z przedsiębiorstwem, np. jest pracownikiem, udziałowcem, lub samym przedsiębiorcą (jeśli jest on osobą fizyczną),
- miejsca zamieszkania znajdującego się na terenie Wspólnoty,
- dobrej reputacji w zawodzie,
- niezbędnych kwalifikacji zawodowych.
O ile pierwsze trzy punkty są przedstawione dość jasno to w celu spełniania ostatniego punktu należy podjąć pewne kroki a mianowicie uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych.
W zależności od specyfiki działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego wyróżnia się Certyfikat Kompetencji Zawodowych na przewóz rzeczy lub osób. W pozyskania tego dokumentu należy zdać egzamin organizowany przez Instytut Transportu Samochodowego, który składa się z dwóch etapów – części teoretycznej i praktycznej.
Istnieje również druga możliwość uzyskania Certyfikatu Kompetencji a konkretnie zwolnienie z egzaminu. Jest to jednak możliwe jedynie dla osób, których program studiów pokrywa się w 100% z tematyką egzaminu.
Przedsiębiorca, który nie spełnia wymogu posiadania niezbędnych kwalifikacji zawodowych może również na mocy umowy wyznaczyć na zarządzającego transportem osobę fizyczną spełniającą kilka z wcześniej wymienionych warunków a mianowicie:
- zamieszkałą na terenie wspólnoty,
- posiadającą CKZ,
- cieszącą się dobrą reputacją.
Należy jednak pamiętać, aby owa umowa zawierała zakres obowiązków osoby wyznaczonej do wykonywania zadań zarządzającego transportem, które ta osoba musi wykonywać w sposób ciągły oraz rzeczywisty.
Jak zgłosić osobę zarządzającą transportem do licencji transportowej?
Każdy właściciel firmy transportowej jest zobowiązany do zatrudnienia osoby zarządzającej transportem.
Dodatkowo o każdorazowej zmianie tej osoby należy informować GITD, ponieważ w takich sytuacjach niezbędna jest korekta danych w zezwoleniu na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji wspólnotowej. Zaistniałe okoliczności można zgłosić na trzy sposoby:
- osobiście w urzędzie,
- listownie,
- elektronicznie.
W celu zgłoszenia zaistnienia faktu zmiany osoby odpowiedzialnej za zarządzanie transportem należy złożyć wniosek o zmianę treści zezwolenia albo licencji wraz z poniższymi załącznikami:
- wniosek o zmianę osoby zarządzającej transportem – transport rzeczy,
- oświadczenie osoby zarządzającej transportem,
- oświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy i osób uprawnionych do reprezentacji oraz prowadzenia firmy transportowej i zarządzania transportem,
- zaświadczenia o niekaralności,
- potwierdzenie posiadania Certyfikatu Kompetencji w drogowym transporcie rzeczy i/lub osób.
Uwaga! Na załatwienie sprawy każdy przewoźnik ma 28 dni licząc od czasu zaistnienia konieczności zgłoszenia zmian w dokumentacji.
Ile kosztuje zmiana osoby zarządzającej transportem drogowym?
Usługa zgłoszenia zmiany danych jest bezpłatna, natomiast urząd po weryfikacji dokumentacji w razie wykryciu nieprawidłowości poprosi przedsiębiorcę o dokonanie poprawy danych w terminie 7 dni. Jeśli dokumentacja nie zostanie poprawiona w tym terminie, wniosek nie zostanie rozpatrzony.
Jak długo czeka się za zmianą zarządzającego?
Na załatwienie sprawy czeka się nie dłużej niż miesiąc, choć w skrajnych przypadkach czas może wydłużyć się do 2 miesięcy, o czym urząd informuje interesanta.
W przypadku, gdy wniosek zostanie rozpatrzony negatywnie w ciągu 14 dni istnieje możliwość złożenia odwołania od decyzji do GITD z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Jak uzyskać zaświadczenie o niekaralności?
Zaświadczenie o niekaralności jest niezbędne, aby móc złożyć deklarację zmiany danych w licencji wspólnotowej lub zezwoleniu na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego osób i/lub rzeczy. Krajowy Rejestr Karny, czyli KRK dotyczy przede wszystkim danych o osobach, które zostały tymczasowo aresztowane, skazane prawomocnym wyrokiem sądu lub zostały skazane za przestępstwa skarbowe.
Informacji w KRK jest o wiele więcej, natomiast dokładne dane na ten temat można znaleźć na stronach rządowych.
Wniosek o wydanie zaświadczenia o niekaralności może złożyć każdy, kto chce uzyskać dodatkowe informacje lub potrzebuje takiego dokumentu do załatwienia innych spraw urzędowych.
Wystarczy założyć konto na portalu Krajowego Rejestru Karnego i złożyć internetowy wniosek o wydanie zaświadczenia. Opłata za dokument wynosi 20 złotych, natomiast czas rozpatrzenia wniosku i wydania zaświadczenia to maksymalnie 10 dni kalendarzowych od dnia następującego po złożeniu zapytania.
Warto jednak dodać, że oryginał zaświadczenia o niekaralności należy odebrać osobiście w urzędzie lub za pośrednictwem pełnomocnika – po uiszczeniu stosownej opłaty skarbowej. W razie niezgłoszenia się osoby osobiście po zaświadczenie w terminie 14 dni, dokument jest wysyłany pocztą na adres wskazany we wniosku.
