Spis treści
Co to jest pakiet mobilności?
Istotne zmiany dla polskich przewoźników transportujących towary za granicę rozpoczęły się w sierpniu 2020 roku wraz z wejściem w życie pakietu mobilności. Nowe regulacje wprowadziły znaczące modyfikacje zarówno w ustawie o transporcie drogowym, jak i w rozporządzeniu (WE) 561/2006.
Pakiet mobilności obejmuje przepisy dotyczące międzynarodowego transportu drogowego w UE, wpływając na takie obszary jak dostęp do rynku przewozowego, obsługa tachografów inteligentnych drugiej generacji, delegowanie kierowców oraz normy dotyczące czasu pracy i odpoczynków.
Wszystkie zmiany wprowadzane w ramach pakietu mobilności są wdrażane etapami od 20 sierpnia 2020 roku i mają zostać w pełni zrealizowane do 1 czerwca 2026 roku.
Jak wyglądał pierwszy etap zmian w ramach pakietu mobilności w 2020 roku?
Pakiet mobilności zaczął obowiązywać 20 sierpnia 2020 roku. Wprowadził on wtedy istotne zmiany dotyczące odpoczynku kierowców, dokumentacji oraz czasu pracy kierowców w Rozporządzeniu (WE) 561/2006.
Odpoczynek tygodniowy
Pakiet mobilności wprowadził możliwość odebrania pod rząd 2 skróconych odpoczynków wynoszących po 24 godziny każdy. Zasada ta dotyczy kierowców, którzy wykonują transport międzynarodowy, jednak pod pewnymi warunkami.
W przypadku wykorzystania dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych z rzędu następnym odpoczynkiem powinien być tygodniowy regularny, poprzedzony rekompensatą za dwa uprzednie skrócenia. Rekompensatę za skrócony tygodniowy okres odpoczynku należy wykorzystać w połączeniu z innym okresem odpoczynku trwającym co najmniej dziewięć godzin.
W kolejnych czterech tygodniach kalendarzowych powinny odbyć się przynajmniej dwa odpoczynki tygodniowe regularne i dwa odpoczynki tygodniowe skrócone. Oba odpoczynki tygodniowe skrócone należy wykonać poza krajem siedziby przedsiębiorstwa i krajem zamieszkania kierowcy.
Został również podtrzymany zakaz odbywania regularnych odpoczynków tygodniowych oraz postojów trwających nie mniej niż 45 godzin w kabinie pojazdu. Ten powinien odbyć się w hotelu, bądź innym miejscu, z odpowiednim zapleczem sanitarnym oraz sypialnym, dopasowanym do potrzeb wszystkich płci.
Zaistniała jednak możliwość przerwania tygodniowego odpoczynku skróconego lub regularnego promem lub pociągiem. W przypadku regularnego odpoczynku tygodniowego muszą zostać spełnione pewne warunki a mianowicie czas trwania podróży powinien wynosić przynajmniej 8 godzin a kierowca musi mieć do dyspozycji kabinę sypialną.
Dokumentacja w siedzibie firmy
W związku z wprowadzonymi zmianami nastąpił obowiązek dokumentowania przez firmę powrotów i miejsc odbywania przez kierowcę odpoczynków. Cała dokumentacja powinna być przechowywana w siedzibie przedsiębiorstwa i udostępniana na wniosek organów kontrolnych.

Czas pracy kierowcy
Pakiet mobilności daje możliwość przedłużenia czasu jazdy dziennej oraz tygodniowej podczas powrotu na odpoczynek. Kierowca, może w wyjątkowych przypadkach wydłużyć czas jazdy o 2 godziny przy powrocie do bazy lub miejsca zamieszkania.
Przedłużenie czasu jazdy o jedną godzinę jest możliwe, pod warunkiem, że:
- przedłużenie to nie zagraża bezpieczeństwu w ruchu drogowym,
- okoliczności są wyjątkowe np. jazda w korku, złe warunki pogodowe,
- kierujący pojazdem powróci do bazy lub domu na co najmniej odpoczynek tygodniowy skrócony – 24 godziny.
Natomiast przedłużenie czasu jazdy o dwie godziny jest możliwe pod warunkiem, że:
- przedłużenie to nie zagraża bezpieczeństwu w ruchu drogowym,
- okoliczności są wyjątkowe np. jazda w korku, złe warunki pogodowe,
- kierowca powróci do bazy lub domu na co najmniej odpoczynek tygodniowy regularny - 45 godzin,
- kierowca bezpośrednio przed dodatkowym czasem prowadzenia pojazdu odbędzie przerwę trwającą nieprzerwanie przez 30 minut.
Naruszenie czasu pracy należy udokumentować ręcznie na wykresówce, wydruku urządzenia rejestrującego lub planie pracy. Kierowca powinien dokonać stosownego zapisu (udokumentowanie odstępstwa od przepisów i podanie szczególnych okoliczności) na najbliższym postoju lub po przybyciu do miejsca docelowego.
Kierowca przekraczający dzienny lub tygodniowy limit czasu prowadzenia pojazdu, nie może jednocześnie doprowadzić do przekroczenia, maksymalnego dwutygodniowego czasu prowadzenia pojazdu (90 godzin). W przypadku skorzystania kierowcy z wydłużenia czasu pracy, przed końcem następnych 3 tygodni przysługuje mu rekompensata w postaci równoważnego okresu odpoczynku.
Powrót do bazy
Zmiany przepisów ustanowiły również nowy obowiązek dla przewoźnika. Zgodnie z nim pracodawca musi planować pracę kierowcy w taki sposób, aby jego regularny odpoczynek (trwający minimum 45 godzin) w każdym maksymalnie 4-tygodniowym okresie został odebrany w miejscu zamieszkania kierowcy, bądź w kraju gdzie znajduje się siedziba firmy.
Jak wyglądał drugi etap zmian pakietu mobilności 2022?
Kolejne zmiany związane z pakietem mobilności miały miejsce lutym oraz maju 2022 roku. Tym razem poruszały one między innymi kwestie kabotażu czy pojazdów powyżej 2,5 t DMC.
Przekroczenie granicy
Od 2 lutego 2022 r. kierujący pojazdem jest obowiązany wprowadzić do tachografu symbol państwa, do którego wjechał.
Proces ten powinien odbyć się na pierwszym bezpiecznym postoju po przekroczeniu granicy. Wpisom manualnym na wydrukach z tachografu oraz w karcie kierowcy podlegają też:
- przebywanie na promie lub pociągu,
- pojazdy używane przez kierowcę,
- powroty,
- odpoczynki,
- urlopy i chorobowe.
Warto wspomnieć, iż niedokonanie odpowiednich adnotacji będzie skutkować otrzymaniem kary pieniężnej z tytułu nieprawidłowej obsługi tachografu. W przyszłości wpisy dokonywane ręcznie zostaną zastąpione zapisem automatycznym.
Zgłaszanie kierowców
Jedną z kolejnych zmian które zaczęły obowiązywać w 2022 roku jest konieczność zgłaszania przez przedsiębiorstwa transportowe kierowców, którzy wykonują przewozy coss trade oraz kabotażowe do specjalnego systemu IMI. Każdy kierowca wykonujący swoją pracę w krajach przynależących do Unii Europejskiej w trakcie kontroli powinien na żądanie okazać kopię zgłoszenia, która zawiera kod QR.
Kabotaż
Każdy kierujący pojazdem wykonujący przewozy kabotażowe musi obowiązkowo przynajmniej raz w każdym 8-tygodniowym okresie wrócić do bazy znajdującej się w kraju zarejestrowania firmy. Należy również wspomnieć o pewnych ograniczeniach związanych z czasem trwania tych przewozów, czyli o coolling off period.
Wyrażenie to odnosi się do sytuacji, gdzie w ciągu 7 dni każdy pojedynczy pojazd może przez 3 dni wykonywać na terenie danego kraju operacje kabotażowe, gdzie przez następne 4 dni obowiązuje go zakaz wykonywania przewozu jeżeli operacje kabotażowe miały by być wykonywane w tym samym kraju oraz tym samym pojazdem.
Przedsiębiorstwa transportowe
Od 20 maja 2022 roku wprowadzono istotne zmiany dotyczące działalności przedsiębiorstw transportowych. Zgodnie z nimi firmy, które posługują się w swojej pracy pojazdami od 2,5 – 3,5 t DMC muszą obowiązkowo uzyskać licencję transportową i tym samym spełnić odpowiednie warunki jak np. posiadania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych. Dodatkowo od tej pory podlegają oni pod przepisy, które dotyczą przewozów kabotażowych.
Wprowadzono również wymóg posiadania przez przedsiębiorstwo odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. Oznacza to, że każde przedsiębiorstwo musi dysponować kwotą 1800 euro na pierwszy pojazd w swojej flocie oraz 900 euro na każdy kolejny. Kwoty te mają zapewnić, że firma posiada wystarczające środki finansowe na pokrycie ewentualnych zobowiązań związanych z prowadzeniem działalności transportowej.
Jak wyglądał trzeci etap zmian pakietu mobilności 2023?
W trzecim etapie pakiet mobilności wprowadził przepis nakazujący montowanie w nowych pojazdach tachografów drugiej generacji (tzw. tachografów inteligentnych). Tachografy te pozwalają między innymi na monitorowanie momentu przekroczenia granicy, czy rejestrowanie miejsca rozładunku lub załadunku.

Jak wygląda czwarty etap zmian pakietu mobilności 2024?
W przypadku, gdy starsze pojazdy wykonujące międzynarodowy transport nie zostały dotychczas wyposażone w tachograf generacji czwartej, powinny zostać wyposażone w tachografy generacji drugiej.
Dodatkowo, zmieni się również zakres kontroli drogowych, który zostanie zwiększony z 28 do 56 dni. Oznacza to, że organy kontrolne będą miały prawo sprawdzać zapisy z tachografów obejmujące okres dwóch miesięcy wstecz, co pozwoli na bardziej dokładne monitorowanie przestrzegania przepisów. Wprowadzenie tych zmian zaplanowano do końca 2024 roku.
Jakie zmiany przewiduje piąty etap zmian w 2025 roku?
Od 20 sierpnia 2025 roku zaczną obowiązywać przepisy, które nałożą obowiązek montażu inteligentnych tachografów drugiej generacji w starszych pojazdach. Przepisy te będą dotyczyć pojazdów wyposażonych w inteligentne tachografy pierwszej generacji.
Jakie zmiany przewiduje szósty etap zmian w 2026 roku?
Szósty i na obecną chwile ostatni etap zmian zaplanowany jest na 1 czerwca 2026 roku. W tym czasie inteligentne tachografy drugiej generacji staną się obowiązkowe dla pojazdów wykonujących transport międzynarodowy o DMC od 2,5 t.
Jak pakiet mobilności wpływa na delegowanie kierowców wykonujących przewozy drogowe?
Europejskie przepisy wprowadziły również nowe zasady delegowania. Zgodnie z nimi delegowaniu podlegają określone formy transportu:
- kabotaż,
- cross-trade - przewóz wykonywany pomiędzy państwami innymi, niż państwo siedziby przewoźnika,
- przewozy kombinowane międzynarodowe, niebędące transportem dwustronnym.
Natomiast operacjami transportowymi zwolnionymi z zasad delegowania są:
- przejazdy tranzytowe - bez załadunku lub rozładunku,
- transport bilateralny dwustronny, gdy załadunek lub rozładunek następuje w kraju siedziby przedsiębiorstwa. Dopuszczalne są maksymalnie dwa dodatkowe załadunki/rozładunki w drodze powrotnej, jeśli wcześniej kierowca ich nie robił.
Po nowelizacji przepisów kierowca świadczący pracę na terenie innego państwa nie jest już pracownikiem w podróży służbowej tylko pracownikiem delegowanym i w związku z tym przysługuje mu wynagrodzenie dotyczące tej części pracy, którą tam wykonał. Pensja ta musi wynosić co najmniej minimalne wynagrodzenie przewidziane dla pracowników zatrudnionych w transporcie w kraju w którym wykonywał on tą pracę.
Do wynagrodzenia za okres delegowania nie można zaliczyć dotychczasowych dodatków wynikających z podróży służbowej – diet i ryczałtów. Formalnie są traktowane jako zwrot poniesionych przez pracownika kosztów.
Pracodawca ma możliwość obniżenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników delegowanych, o równowartość diet za każdy dzień pobytu za granicą, nie mniej jednak niż do wysokości przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia.
Wdrożenie nowych przepisów w przedsiębiorstwie transportowym wymagało:
- dokładnego ewidencjonowania czasu pracy,
- ustalenia regulaminu przyznawania wynagrodzeń i premii,
- sprawdzenia, czy używany system kadrowo–płacowy jest przygotowany na wzrost poziomu trudności obliczeń płacy minimalnej i składowych wynagrodzenia,
- ustalenia obowiązujących przepisów dotyczących wysokości wynagrodzeń kierowcy w krajach wykonywania przewozów,
- zapewnienia delegowanym kierowcom zarówno minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w kraju, w którym wykonują pracę, jak i wypłaty wyrównania do pełnego honorarium wynikającego z całokształtu przepisów np. układów zbiorowych, krajowych przepisów kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów prawnych.
Warto zaznaczyć, że Wyrównanie za przewozy przysługuje tylko w tych państwach, w których zarobki kierowców są wyższe niż w kraju zatrudnienia kierowcy.

Jakie pozytywne zmiany w przepisach zostały wprowadzone z pakietem mobilności?
Pakiet mobilności wprowadza wiele zmian dla osób związanych z branżą transportową. Pozytywne aspekty jakie niesie ze sobą pakiet mobilności to między innymi:
- zredukowanie liczby obowiązków administracyjnych poprzez utworzenie IMI (ang. Internal Market Information System) ogólnoeuropejskiego systemu umożliwiającego zgłoszenie kierowców delegowanych,
- szybkie elektroniczne zgłaszania kierowców delegowanych za pomocą standardowego formularza w systemie IMI, możliwe tuż przed rozpoczęciem delegowania,
- łatwy dostęp do dokumentacji z IMI dla służb kontrolnych innych państw, poprzez zastosowanie unikalnych kodów QR,
- zniesienie obowiązku ustanawiania przedstawiciela w kraju delegowania,
- mniejsza ilość dokumentów, które musi posiadać kierowca — wystarczy forma elektroniczna potwierdzenia zgłoszenia delegowania, umowy, dokumentu CMR oraz zapisy tachografów zawierające symbole krajów, w których przebywał kierowca.
Jakie kary obowiązują za nieprzestrzeganie przepisów?
Jak już wcześniej zostało to przedstawione pakiet mobilności wprowadza szereg nowych zmian do których każda osoba związana z transportem powinna się dostosować.
Nieprzestrzeganie bowiem tych zmian będzie skutkować niepożądanymi karami finansowymi, które obciążyć mogą przedsiębiorcę, kierowcę a nawet zarządzającego transportem.
Jakie są przykładowe kary dla kierowców?
Za naruszenie przepisów nie odpowiada wyłącznie przewoźnik, ale również kierowca. Jest on odpowiedzialny przede wszystkim za przestrzeganie norm czasu pracy oraz związaną z nim obsługę tachografu. Na kierowcę mogą zostać nałożone kary za m.in.:
- nieodnotowanie wjazdu do nowego kraju w tachografie - 100 zł,
- poruszanie się bez zastosowania tachografu - 1 000 zł,
- tygodniowy odpoczynek w kabinie pojazdu - 50 zł - karę muszą uiścić zarówno przewoźnik, jak i osoba odpowiedzialna za transport.
Jakie są przykładowe kary dla przedsiębiorców?
Za naruszenie przepisów największą odpowiedzialność ponosi przewoźnik. Odpowiada on bowiem za wszystko, co dzieje się w przedsiębiorstwie. Przewoźnik może zostać ukarany karą finansową za naruszenie przepisów, takich jak:
- niedysponowanie niezbędną dokumentacją dotyczącą międzynarodowej usługi przewozowej (list przewozowy, zgłoszenie delegowania itp.) - przewoźnik poniesie karę w wysokości 3000 zł,
- za brak wymaganych zezwoleń lub licencji – przewoźnikowi grozi za to kara w wysokości 12 000 zł,
- w przypadku powiązania wynagrodzenia kierowcy z ilością przejechanych kilometrów, tempem dostawy lub ilością przewiezionego ładunku, przedsiębiorca musi zapłacić karę w wysokości 8 000 zł za każdego kierowcę.
Wszystkie szczegółowe informacje należy znaleźć w nowych przepisach, zawierają one zarówno kary i grzywny dla kierowców, jak i dla przewoźników. Nakłada się je na przewoźników i kierowców, którzy nie stosują się do zasad pakietu.
Firmy, które zajmują się transportem, mogą szukać wsparcia i pomocy w agencjach ubezpieczeniowych. Najkorzystniej jest wykupić ubezpieczenie prawne dla flot. Zapewnia ono bezpośrednio doradztwo i konsultacje prawne. Takie ubezpieczenie może być również zabezpieczeniem na wypadek sporu z organami kontrolnymi.