[2023] RODO - co to jest?

Co to jest RODO 2023?

Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych, czyli RODO czasem spotykane jest też pod nazwą OROD, natomiast jego angielskim odpowiednikiem jest GDPR – General Data Protection Regulation. Jest to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 roku.

Rozporządzenie zawiera ujednolicone przepisy dotyczące ochrony danych osobowych, we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej. Ponieważ w przepisach zawarto też zasadę eksterytorialności, w niektórych przypadkach zasady RODO mogą być zastosowane także poza granicami Europy. Rozporządzenie to było dokumentem bezpośrednim i nie wymagało transpozycji do systemów prawnych poszczególnych państw członkowskich.

W Polsce RODO weszło w życie 25 maja 2018 roku, po dwuletnim okresie przejściowym. Zastąpiło krajową ustawę o ochronie danych osobowych z 1997 roku i było wtedy największą zmianą w zakresie ochrony danych osobowych, jaka miała miejsce od 20 lat.

Zasady przetwarzania danych osobowych

Celem wprowadzenia RODO było ujednolicenie przepisów w całej Unii Europejskiej, które miało ułatwić działalność firmom poprzez ograniczenie zbędnej biurokracji, a klientom zapewnić lepszą kontrolę nad ich danymi. Ważnym celem było także uaktualnienie przepisów, tak aby odpowiadały na współczesne potrzeby i uwzględniały zagrożenia wynikające z zastosowania nowoczesnych technologii.

Punktem wyjścia dla przepisów szczególnych RODO jest siedem głównych zasad przetwarzania danych, na których opiera się rozporządzenie. Zasady te dotyczą:

• Rzetelności, zgodności z prawem i przejrzystości – dane muszą być przetwarzane nie tylko zgodnie z prawem, ale też rzetelnie i w sposób przejrzysty dla osoby, której dotyczą.
• Ograniczenia celu – dane muszą być zbierane i przetwarzane w konkretnym, uzasadnionym celu i nie mogą być przetwarzane dalej niezgodnie z tym celem.
• Minimalizacji danych - dane osobowe muszą być ograniczone do tego, co jest niezbędne dla danego celu.
• Prawidłowości – dane muszą być prawidłowe, a w razie potrzeby uaktualnione. Nieprawidłowe dane należy niezwłocznie usunąć lub sprostować.
• Ograniczenia przechowywania – dane nie powinny być przechowywane dłużej, niż to konieczne.
• Integralności i poufności – dane osobowe powinny być przetwarzane w sposób zapewniający bezpieczeństwo i ochronę przed niezgodnym z prawem wykorzystaniem, przypadkową utratą lub zniszczeniem.
• Rozliczalności – administrator musi umieć wykazać, że decyzje podejmowane w związku z przetwarzaniem danych są zgodne z przepisami.

Najważniejsze zmiany wprowadzone przez RODO 2023

Wśród najważniejszych zmian związanych z wprowadzeniem RODO, pojawiają się takie kwestie jak:

• Bezpośrednia odpowiedzialność – ponoszą ją organizacje zajmujące się przetwarzaniem danych osobowych pochodzących z innych firm, podczas świadczenia dla nich usług.
• Większy wpływ obywateli na przetwarzanie ich danych – nowe, jasne zasady uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych osobowych, prawo dostępu i wglądu w swoje dane, sprzeciw przeciwko ich przetwarzaniu czy też żądanie ich usunięcia, tzw. „prawo do bycia zapomnianym”.
• Osobne definicje dotyczące danych na temat zdrowia oraz danych genetycznych. Również nowa definicja danych biometrycznych i zakaz ich przetwarzania.
• Wprowadzenie takich technologii jak pseudonimizacja czy szyfrowanie – mają one na celu ograniczenie możliwości identyfikacji danej osoby.
• Ograniczenie profilowania – czyli działania, które umożliwia np. przewidywanie na podstawie analizy danych osobowych, co klient sklepu internetowego kupi następnym razem.
• Wyznaczenie Inspektora Ochrony Danych Osobowych – obowiązek ten dotyczy niektórych firm zajmujących się kontrolowaniem i przetwarzaniem danych.

Kto podlega pod RODO w 2023?

Przepisy RODO dotyczą każdego przedsiębiorcy, którego działalność polega na oferowaniu produktów lub usług osobom fizycznym na terenie Unii Europejskiej. Wynikających z rozporządzenia przepisów muszą przestrzegać wszystkie firmy, których siedziba znajduje się w jednym z państw członkowskich UE, niezależnie od tego, gdzie dochodzi do przetwarzania danych osobowych.

Zasady RODO obejmują także firmy, które mają swoje główne siedziby poza Europą, ale świadczą usługi dla mieszkańców krajów UE. Takie przedsiębiorstwa zobowiązane są do powołania swojego przedstawiciela w Unii Europejskiej. Obowiązek przestrzegania przepisów RODO dotyczy zarówno dużych korporacji, jak i małych, lokalnych firm.

Kogo nie dotyczy RODO w 2023?

Istnieje kilka przypadków, kiedy RODO nie obowiązuje. Ma to miejsce gdy:

• Dane dotyczą osoby zmarłej – RODO nie ogranicza np. podawania danych na klepsydrach czy nagrobkach, nie ma też zastosowania przy przetwarzaniu danych dawców narządów.
• Przetwarzanie danych nie ma związku z UE – siedziba firmy przetwarzającej dane znajduje się poza Unią, nie oferuje swoich towarów ani usług w krajach członkowskich, ani nie ma dostępu do danych dotyczących obywateli UE.
• Dane przetwarzane są przez osobę fizyczną, w celach osobistych – dotyczy to tzw. przetwarzania danych o charakterze „domowym”, o ile nie ma to związku z działalnością zawodową czy handlową.
• Związane jest z popełnieniem przestępstwa odpowiednie instytucje mogą zrezygnować z trzymania się zasad RODO, jeśli jest to niezbędne do zapobiegania, wykrywania lub ścigania przestępstw.
• Dotyczy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – w takiej sytuacji państwa członkowskie UE mogą być zwolnione z przestrzegania przepisów rozporządzenia.

Dodatkowo ograniczone zastosowanie przepisów RODO stosuje się w przypadku kościołów i związków wyznaniowych, a także dla dziennikarzy, osób zajmujących się działalnością akademicką, artystów i literatów.

Deklaracje zgód

Wraz z wprowadzeniem RODO zmianie uległy zasady uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych osobowych od osób, których te dane dotyczą. Od 25 maja 2018 roku wszystkie zgody na przetwarzanie danych osobowych muszą mieć postać potwierdzenia lub oświadczenia.

Ważne jest, aby takie zgody były wyrażone przez klienta świadomie, muszą więc być sformułowane w sposób jasny i zrozumiały. Niedopuszczalne jest wyrażanie kilku zgód jednocześnie, poprzez zaznaczenie jednego punktu. Co więcej taka zgoda musi być dobrowolna, konkretna, czyli dotycząca przetwarzania danych w określonym celu, a także musi być możliwość łatwego jej wycofania.

Jakie kary grożą za nieprzestrzeganie przepisów RODO w 2023?

Firmy, które nie stosują się do przepisów wynikających z RODO, muszą liczyć się z dotkliwymi konsekwencjami. Na przedsiębiorców mogą być nałożone kary pieniężne sięgające nawet 20 mln euro lub 4% rocznego obrotu.

Każda osoba fizyczna, która stwierdzi, że złamane zostały jej prawa związane z ochroną danych osobowych, może złożyć skargę i wystąpić do Administratora Danych Osobowych o odszkodowanie. Administrator może zostać zwolniony z kary, jeśli udowodni, że nie ponosi odpowiedzialności za powstanie szkody.