Spis treści
Czym jest ADR - umowa dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych?
ADR jest międzynarodową konwencją wydaną w Genewie dnia 30 września 1957 r. przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego. W Polsce ten akt prawny obowiązuje od 1957 roku i dotyczy przewozu niebezpiecznych towarów i ładunków.
Zatem ADR to dokument, który reguluje zasady międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych dla ludzi i środowiska. Dokument wyraźnie określa w jaki sposób należy wykonywać przewozy takich towarów, aby ich transport nie stwarzał zagrożenia.
Depozytariuszem umowy jest Sekretarz Generalny ONZ. Umowa jest aktualizowana co dwa lata (w każdym roku nieparzystym). Co ciekawe od 1 stycznia danego roku umowa ADR obowiązuje nieobligatoryjnie, czyli można stosować jeszcze jej poprzednią wersję, jednak od 1 lipca konieczne jest stosowanie nowszej wersji. Aktualna konwencja ADR obowiązuje w 54 krajach i jest ważna w okresie 2023-2025.
Czym są materiały niebezpieczne?
Do materiałów niebezpiecznych ADR roku zalicza się substancje, które potencjalnie mogą zagrażać zdrowiu i życiu ludzi oraz zwierząt, a także poważnie zachwiać równowagę w środowisku naturalnym. Ryzyko nastąpienia takich skutków jest największe podczas przewozu tego typu ładunków.
Jak wygląda klasyfikacja materiałów niebezpiecznych?
Konwencja w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych wyszczególnia wszystkie niebezpieczne towary, zarówno dopuszczone do przewozu, jak i te niedopuszczone. Wymienione towary zostały również odpowiednio sklasyfikowane, adekwatnie do rodzaju zagrożenia. Wyróżniamy 13 klas:
Klasa 1 – materiały i przedmioty wybuchowe:
- przedmioty i materiały stwarzające zagrożenie masowym wybuchem,
- przedmioty i materiały, które nie stwarzają zagrożenia masowym wybuchem, ale zagrażają rozrzutem,
- przedmioty i materiały, które nie stwarzają zagrożenia masowym wybuchem, ale zagrażają pożarem, w małym stopniu zagrażają wybuchem albo rozrzutem lub stwarzają oba te zagrożenia,
- przedmioty i materiały stwarzające niewielkie zagrożenie wybuchem w razie ich zapalenia lub zainicjowania wybuchu podczas przewozu,
- materiały stwarzające zagrożenie wybuchem masowym, ale na tyle niewrażliwe, że zainicjowanie lub przejście od palenia do detonacji podczas przewozu w normalnych warunkach jest bardzo małe,
- zupełnie niewrażliwe przedmioty, nie stwarzające zagrożenia masowym wybuchem.
Klasa 2 – gazy:
- gazy palne,
- gazy niepalne i nietrujące,
- gazy trujące.
Klasa 3 – materiały ciekłe zapalne
Klasa 4:
- Klasa 4.1 – materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne oraz materiały wybuchowe stałe odczulone,
- Klasa 4.2 – materiały samozapalne,
- Klasa 4.3 – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne.
Klasa 5:
- Klasa 5.1 – materiały utleniające,
- Klasa 5.2 – nadtlenki organiczne.
Klasa 6:
- Klasa 6.1 – materiały trujące,
- Klasa 6.2 – materiały zakaźne.
Klasa 7 – materiały promieniotwórcze
Klasa 8 – materiały żrące
Klasa 9 – różnego rodzaju przedmioty i materiały niebezpieczne
Jakie są przykłady towarów niebezpiecznych ADR?
Do materiałów niebezpiecznych zalicza się m.in.:
- rakiety, silniki rakietowe, pociski, ciasto prochowe, nitroglicerynę, nitromocznik,
- wyroby perfumeryjne,
- sprężone powietrze, gaz węglowy, kwasy, aromatyczne ekstrakty ciekłe, kleje zawierające ciekłe materiały zapalne,
- środki dezynfekujące, barwniki, kwas cyjanowodorowy,
- alkohole zapalne,
- materiały promieniotwórcze, materiały żrące i zapalne,
- urządzenia sygnalizacyjne, urządzenia dźwiękowe, petardy kolejowe, sygnały alarmowe, głowice bojowe, oktolit, ładunki miotające, granaty, sztuczne ognie, torpedy,
- zapałki, zapalarki,
- materiały samorozgrzewające się, ciśnieniowe przedmioty pneumatyczne lub hydrauliczne, ciekłe związki nikotyny, odpady kliniczne, zestawy pierwszej pomocy.
Wymienione materiały to jedynie przykłady ładunków, których przewóz jest zabroniony na mocy konwencji ADR. Kierowcy, którzy chcą przewozić towary niebezpieczne zobowiązani są odbyć odpowiednie szkolenia i zdać egzamin, na mocy którego otrzymują specjalne zaświadczenie ADR.
Kiedy mowa o przewozie towarów niebezpiecznych?
Nadając towar uznawany za niebezpieczny jeszcze przed wysyłką należy sprawdzić, czy został on odpowiednio zaklasyfikowany i dopuszczony do transportu drogowego.
Przede wszystkim należy dokładnie sprawdzić kartę charakterystyki substancji, aby ustalić, czy towar podlega restrykcjom dotyczącym transportu niebezpiecznych materiałów. Karta charakterystyki dostarcza również informacji na temat zagrożeń, jakie może stwarzać dany ładunek, co jest kluczowe dla bezpiecznego transportu.
Jeśli karta charakterystyki wskazuje, że towar jest sklasyfikowany pod numerem UN, oznacza to, że mamy do czynienia z materiałem niebezpiecznym. W takiej sytuacji konieczne jest odpowiednie oznakowanie opakowania, pojazdu oraz naczepy za pomocą właściwych znaków informacyjnych, aby ostrzec osoby zaangażowane w przewóz oraz osoby postronne o potencjalnym zagrożeniu.
Dodatkowo, nadawca takiego towaru ma obowiązek przekazać kierowcy pojazdu wszelkie niezbędne dokumenty i zezwolenia, które są wymagane dla legalnego i bezpiecznego transportu materiałów niebezpiecznych.
Kto jest uprawniony do transportu materiałów ADR?
Działalność w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych to zadanie wymagające szczególnej uwagi, precyzji oraz wiedzy, ponieważ wiąże się z dużym ryzykiem dla bezpieczeństwa publicznego i środowiska. Aby zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa, międzynarodowa konwencja ADR określa rygorystyczne wymogi dla kierowców, którzy zajmują się przewozem tego rodzaju towarów.
Nadawca musi dostarczyć do przewozu przesyłki spełniające wymogi ADR. Konwencja nakłada na nadawcę obowiązek klasyfikacji towarów niebezpiecznych, zaopatrzenia kierowcy w informacje i zezwolenia, stosowania jedynie dopuszczalnych opakowań i cystern oraz odpowiedniego oznakowania pojazdów i towarów.
Każda osoba chcąca przewozić materiały niebezpieczne musi spełnić określone kryteria oraz posiadać odpowiednie kwalifikacje, które są potwierdzone przez wydanie specjalistycznego dokumentu – zaświadczenia ADR. Aby uzyskać to zaświadczenie, kandydat musi spełnić kilka kluczowych warunków:
- wiek – ukończone co najmniej 21 lat,
- szkolenie – ukończenie specjalistycznego kursu ADR dla kierowców,
- egzamin – po ukończeniu szkolenia kandydat musi zdać egzamin, który jest przeprowadzany przez komisję powołaną przez Urząd Marszałkowski. Egzamin ten odbywa się w ośrodku szkoleniowym, w którym odbyło się szkolenie.
Dopiero po spełnieniu tych wszystkich wymagań i pozytywnym wyniku egzaminu, kierowca otrzymuje zaświadczenie, które uprawnia go do przewozu materiałów niebezpiecznych. Warto podkreślić, że posiadanie tego dokumentu ADR jest obligatoryjne, a jego brak może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi.
Kim jest doradca ADR?
Oprócz odpowiednio wykwalifikowanego kierowcy, proces przewozu materiałów niebezpiecznych wymaga nadzoru przez specjalistę, którego zadaniem jest minimalizowanie ryzyka związanego z transportem tych towarów. Osobą pełniącą tę rolę jest specjalista do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, znany również jako doradca ADR.
Ekspert ADR to kluczowa postać w każdym przedsiębiorstwie zajmującym się przewozem materiałów niebezpiecznych. Jego zadaniem jest zapewnienie, że procesy związane z transportem są zgodne z obowiązującymi przepisami oraz że ryzyko wystąpienia zagrożeń zostało zminimalizowane. Doradca ADR ma za zadanie m.in.:
- doradzać przedsiębiorstwu w kwestiach związanych z przewozem materiałów niebezpiecznych,
- monitorować i nadzorować procedury związane z transportem materiałów niebezpiecznych,
- opracowywać roczne raporty dotyczące działalności przedsiębiorstwa z zakres przewozu materiałów niebezpiecznych.
Funkcja ta, ze względu na liczne obowiązki, charakteryzuje się bardzo atrakcyjnymi zarobkami, których mediana wynosi 8000 zł brutto. Jest to czynnik przyciągający wiele osób do tej pracy, jednak warto podkreślić, że nie każdy może pracować jako specjalista ADR. Aby móc pełnić tę funkcję, kandydat musi spełnić następujące wymagania:
- wykształcenie – musi posiadać wykształcenie wyższe,
- niekaralność – kandydat nie może być karany za przestępstwo popełnione umyślnie przeciwko wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu oraz bezpieczeństwu powszechnemu,
- szkolenie – konieczne jest ukończenie specjalistycznego kursu dla doradców ADR,
- egzamin na doradcę ADR – w terminie 12 miesięcy od dnia ukończeniu kursu, specjalista musi zdać państwowy egzamin przed komisją egzaminacyjną powołaną przez Transportowy Dozór Techniczny (TDT).
Po spełnieniu wszystkich uprawnień doradca zostaje wpisany do rejestru doradców ADR, który jest prowadzony przez TDT. Przedsiębiorstwa mogą łatwo zweryfikować kompetencje doradcy, sprawdzając jego obecność na liście doradców dostępnej na stronie internetowej TDT.
