Spis treści
Jak zorganizować bezpieczny transport zwierząt żywych?
Przewóz żywych zwierząt w Polsce wymaga spełnienia szeregu prawnych warunków podczas transportu określonych w rozporządzeniu 1/2005 w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz w ustawie z dnia 21 sierpnie 1997 r. o ochronie zwierząt, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa zwierząt oraz ochronę zdrowia publicznego.
Każdy przewoźnik wykonujący przewóz zwierząt zobowiązany jest na etapie planowania transportu o pamiętaniu o kilku najważniejszych zasadach w celu uniknięcia zmniejszenia się dobrostanu poprzez niewystarczającą koordynację poszczególnych etapów transportu.
W tym celu należy podjąć wszelkie niezbędne środki takie jak bieżący monitoring przewozu czy uwzględnienie warunków meteorologicznych, które mogą zaistnieć podczas transportu.
Dodatkowo, aby uniknąć zmniejszenia się dobrostanu, każdy przewoźnik jest obowiązany do wyznaczenia osoby fizycznej, która będzie odpowiedzialna za transport. Ta osoba również musi zapewnić w każdym momencie uzyskanie informacji związanych z planowaniem, wykonaniem oraz zakończeniem etapu transportu, za którą są odpowiedzialni.
Wymagane dokumenty
Każde zwierzę transportowane na terytorium Rzeczypospolitej Polski musi posiadać odpowiednią dokumentację.
W trakcie transportu drogowego zwierząt należy posiadać ze sobą licencję na transport oraz zezwolenie na przewóz typu 1 lub 2. Dodatkowo przewoźnik musi zabrać ze sobą dokumenty określające:
- pochodzenie zwierząt i ich właściciela,
- miejsce wyjazdu,
- datę i czas wyjazdu,
- przewidziane miejsce przeznaczenia,
- przewidywany czas trwania przewozu.
Jakie dokumenty są wymagane w przypadku transportu zwierząt domowych?
W przypadku przemieszczania domowych pupilów, takich jak psy, koty czy fretki, wymagane są aktualne świadectwa zdrowia oraz zaświadczenia o szczepieniu przeciwko wściekliźnie.
Zwierzęta muszą być również oznakowane mikrochipem lub tatuażem, który pozwala na ich identyfikację. Dodatkowo, w przypadku przewozu do krajów Unii Europejskiej, konieczne jest posiadanie paszportu dla zwierząt.
Odpowiedni pojazd
W celu przetransportowania zwierząt w sposób niepowodujący okaleczenia lub zadawania cierpienia należy zapewnić im odpowiednie warunki transportowe w pojeździe.
Środki transportu, kontenery i ich instalacje muszą zapewniać bezpieczeństwo i komfort zwierząt, chronić przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi, umożliwiać czyszczenie i dezynfekcję oraz zapobiegać ucieczkom.
Muszą także zapewniać wodę, dostęp do zwierząt, antypoślizgową podłogę, minimalizować wyciek moczu i odchodów oraz mieć odpowiednie oświetlenie. Przedziały muszą mieć odpowiednią przestrzeń i wentylację. Elementy dzielące muszą być wytrzymałe, a młode zwierzęta muszą mieć odpowiednią ściółkę.
W przypadku transportu trwającego ponad trzy godziny muszą być dostępne środki zabijania zwierząt w nagłych przypadkach. Zwierzęta muszą mieć odpowiednio dostosowaną powierzchnię podłogi i wysokość przestrzeni, dostosowane do ich rozmiarów oraz rodzaju transportu.
Szczegółowe wymagania dotyczące środków transportu i ich zabezpieczeń zostały zawarte w rozdziale II Rozporządzenia 1/2005.
Zwierzęta zdolne do podróży
Zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpiecznie przewozić zwierzęta można jedynie jeżeli są one zdolne do transportu, a przewóz realizowany jest w odpowiednich warunkach gwarantujących zwierzętom brak powstania zranień bądź doświadczenia niepotrzebnego cierpienia.
Za zwierzęta niezdolne do podróży uznaje się takie, które są zranione lub wykazują słabość fizjologiczną, bądź też patologię. Istnieją jednak przypadki, w których zwierzęta zranione lub chore mogą zostać uznane za zdolne do transportu. Dotyczy to sytuacji w których zwierzęta te są:
- delikatnie chore lub zranione z kolei transport nie sprawi im dodatkowego cierpienia,
- transportowane do celów dyrektywy 86/609/EWG w przypadku, gdy uszkodzenie lub choroba jest częścią programu badawczego,
- transportowane po leczeniu, diagnozie weterynaryjnej, lub pod nadzorem weterynaryjnym a zwierzęta nie są poddawane zbędnemu cierpieniu lub też złemu traktowaniu,
- poddane wynikającym z praktyk rolniczych np. usunięcie rogów procedurom weterynaryjnych, jednak pod warunkiem, że rany całkowicie się zagoiły.
W przypadku, gdy zwierzęta podczas podróży zachorują lub się zranią, należy je oddzielić i udzielić w czasie jak najszybszym odpowiednią pierwszą pomoc. Zwierzęta te muszą otrzymać właściwe leczenie weterynaryjne, a jeżeli nadejdzie taka potrzeba, zostaną poddane ubojowi bądź zabite w sposób, który nie będzie powodował niepotrzebnych cierpień.
Załadunek i rozładunek
Urządzenia przeznaczone do załadunku i wyładunku zwierząt muszą być odpowiednio zaprojektowane, skonstruowane, utrzymywane i obsługiwane, w celu zapewnienia bezpieczeństwa zwierząt oraz zapobiec ich zranieniu i cierpieniu.
Personel przewoźnika
Osoby transportujące zwierzęta muszą być kompetentne i przeszkolone. Potwierdzeniem spełnienia wcześniej wspomnianych wymagań jest posiadanie licencji konwojenta zwierząt.
Dokument ten wydawany jest po ukończeniu szkolenia i uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu przez Główny Inspektorat Weterynarii (GIW).
Należy pamiętać, że w przewozie musi uczestniczyć przynajmniej jedna osoba posiadająca taką licencję (może być to pasażer), która zobowiązana jest do jej okazywania na polecenie odpowiednich służb.
Osoby zajmujące się transportem zwierząt muszą pamiętać o przestrzeganiu pewnych zasad, a w szczególności nie należy pełnić swoich obowiązków stosując przemoc oraz metod, które powodują zbędne urazy, cierpienie lub strach zwierząt.
Jedzenie i odpoczynek
Przewożąc zwierzęta należy również zapewnić im w razie potrzeby odpowiednią ilość i jakość pokarmu i wody odpowiednej dla danej wielkości i gatunku zwierząt. Odpoczynek, woda i karma muszą zostać zapewnione w odpowiednich odstępach czasu, a pokarm i woda podawane muszą zostać w sposób powodujący jak najmniejsze zanieczyszczanie.
Ssaki oraz ptaki powinny zostać karmione w odstępach nie dłuższych niż 24 godziny a pojone co najmniej co 12 godziny, jeżeli nie zaznaczono inaczej. Szczególną uwagę należy zwrócić na fakt, że transportowane zwierzęta należy przyzwyczaić do sposobu pojenia i karmienia.
Czym jest licencja na transport zwierząt?
Osoby zajmujące się transportowaniem zwierząt muszą obowiązkowo uzyskać licencję na przewóz, która upoważnia ich do wykonywania wszelkich czynności związanych z transportem zwierząt.
Nieposiadanie tego dokumentu w trakcie kontroli wiązać się będzie z konsekwencjami finansowymi, dlatego nie warto ryzykować jej nieposiadania zwłaszcza, że licencja ta wydawana jest na czas nieoznaczony.
Jak uzyskać licencję?
W celu ubiegania się o wydanie licencji należy spełnić kilka podstawowych wymagań, mianowicie ukończyć 18. rok życia, posiadać minimum wykształcenie podstawowe oraz ukończyć szkolenie zakończone egzaminem państwowym.
Kluczowym czynnikiem jest odbycie kursu, który obejmuje zagadnienia dotyczące ochrony i innych praw zwierząt w czasie transportu. Po jego ukończeniu następuje przystąpienie do egzaminu państwowego przed komisją powołaną przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii (PIW). Egzamin ten składa się zazwyczaj z kilkunastu pytań testowych.
Cały proces uzyskania licencji jest dość szybki i możliwy do zakończenia nawet w jeden dzień, oczywiście pod warunkiem zaliczenia egzaminu.
Wydanie licencji
Po uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu następuje wydanie i przesłanie pocztą licencji w oryginale. Warto zaznaczyć, że przed otrzymaniem tego dokumentu nie należy transportować zwierząt, ponieważ inne dokumenty, takie jak zaświadczenie od firmy szkoleniowej, nie będą respektowane podczas kontroli.
Czy można użyczyć licencję innemu przewoźnikowi?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami podczas transportu musi być obecna co najmniej jedna osoba posiadająca licencję na przewóz. Licencja ta jest imiennym dokumentem, dlatego nie może zostać użyczona.
Z tego powodu osoba posiadająca licencję jest zobowiązana uczestniczyć w całym transporcie. Warto zaznaczyć, że nie musi ona jednocześnie wykonywać zawodu kierowcy. Wystarczy, że będzie pasażerem, aby warunki zostały spełnione.
Zezwolenie na przewóz zwierząt
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, przewoźnikiem wykonującym transport zwierząt może być wyłącznie osoba, która uzyska odpowiednie zezwolenie wydane przez Powiatowego Lekarza Weterynarii.
Proces uzyskania tego zezwolenia obejmuje spełnienie określonych wymogów oraz przejście do niezbędnego szkolenia mającego na celu zapewnienie, że przewoźnik posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności do bezpiecznego i humanitarnego transportu zwierząt.
Organem uprawnionym do wydawania tego dokumentu jest PIW.
Rodzaje zezwoleń
Istnieją dwa rodzaje zezwoleń na transportowanie zwierząt:
- Zezwolenie typu 1 – dotyczy krótkodystansowego transportu,który trwa do 8 godzin. Zezwolenie tego typu jest wymagane dla przewoźników, którzy transportują zwierzęta na krótkie odległości, zazwyczaj w ramach tego samego dnia.
- Zezwolenie typu 2 – dotyczy długodystansowego transportu, który trwa powyżej 8 godzin. Zezwolenie tego typu jest wymagane dla przewoźników, którzy transportują zwierzęta na większe odległości, co często wiąże się z koniecznością zapewnienia bardziej zaawansowanych środków transportu i opieki nad zwierzętami. Wymagania dotyczące zezwoleń typu 2 są bardziej rygorystyczne i obejmują zapewnienie warunków transportu spełniających najwyższe standardy dobrostanu zwierząt.
Wymagania dotyczące zezwoleń
W celu uzyskania zezwolenia na transport należy spełnić kilka warunków. Jednym z nich jest ukończenie kursu konwojenta zwierząt, po którym wydawana jest odpowiednia licencja. Dodatkowo należy spełnić następujące warunki:
- osoby ubiegające się znajdują się, lub w przypadku osób ubiegających się i znajdujących się w państwach trzecich, są reprezentowane w Państwie Członkowskim, w którym ubiegają się o zezwolenie,
- osoby ubiegające się wykazały, że dysponują wystarczającą liczbą właściwego personelu, wyposażenia i procedur operacyjnych umożliwiających im przestrzeganie niniejszego rozporządzenia, w tym w odpowiednim przypadku zasad dobrej praktyki,
- osoby ubiegające się lub ich przedstawiciele nie figurują w rejestrze skazanych za poważne naruszenia prawodawstwa wspólnotowego oraz/lub ustawodawstwa krajowego dotyczącego ochrony i bezpieczeństwa zwierząt w ciągu trzech lat poprzedzających złożenie wniosku. Przepis ten nie ma zastosowania w sytuacji, gdy składający wniosek zapewnił właściwe władze, że podjęte zostały wszystkie środki celem uniknięcia dalszych naruszeń.
Ważność zezwoleń
Wydane zezwolenia na transport nie są ważne bezterminowo i należy pamiętać, aby ponownie złożyć określone dokumenty przed upływem ich ważności. W przeciwnym wypadku przewoźnik narażony jest na kary finansowe.
Zezwolenie zarówno typu 1, jak i 2, wydawane jest na okres lat pięciu, przed upływem których konieczne jest złożenie ponownego wniosku w celu uzyskania nowego zezwolenia i kontynuowania działalności.
Wniosek o zezwolenie
W celu uzyskania zezwolenia konieczne jest złożenie poprawnie uzupełnionego oraz kompletnego wniosku o wydanie zezwolenia wraz ze stosownymi załącznikami:
- odpis z KRS, Ewidencji Działalności Gospodarczej lub ewidencji producentów rolnych,
- oświadczenie dotyczące dysponowania odpowiednią ilością kadry i sprzętu,
- oświadczenie o niekaralności za naruszenie przepisów dotyczących praw zwierząt,
- procedury operacyjne w formie pisemnej,
- dowód dokonania opłat skarbowych.
W przypadku ubiegania się o zezwolenie typu 2 (transport powyżej 8 godzin) dodatkowo należy przedłożyć:
- plan kryzysowy określający postępowanie w nagłych przypadkach,
- szczegółowe informacje sporządzone w formie pisemnej dotyczące procedur, za pomocą których przewoźnik będzie mógł śledzić oraz rejestrować ruch środków transportu, za które on odpowiada,
- szczegółowe informacje sporządzone formie pisemnej odnośnie procedur dotyczących kontaktu w każdej możliwej chwili podczas wykonywania długotrwałego przewozu z poszczególnymi kierowcami,
- dokument wykazujący stosowanie przez przewoźnika systemu nawigacji – w przypadku, gdy przewóz długotrwały dotyczy gatunków domowego nieparzystokopytnych, bydła, kóz, owiec i świń, które są inne, niż te zarejestrowane nieparzystokopytne.
Kiedy zezwolenie nie jest wymagane?
Od obowiązujących przepisów istnieją również wyjątki określające w jakich przypadkach nie trzeba posiadać zezwolenia na transport. Dotyczą one na przykład, gdy wykonywany transport jest niezwiązany z działalnością gospodarczą lub odległość przewozu wynosi mniej niż 65 km.
Zezwolenie na transport nie jest także wymagane w przypadku, gdy transportu zwierząt:
- jest realizowany z polecenia lekarza weterynarii bezpośrednio do lub z gabinetów albo klinik weterynaryjnych,
- odbywa się na odległość nieprzekraczającą 65 km, liczoną od miejsca wyjazdu do miejsca docelowego,
- prowadzony jest przez rolników przy użyciu pojazdów rolniczych lub ich własnych środków transportu, w przypadku, gdy warunki geograficzne wymagają przemieszczania niektórych gatunków zwierząt w celu sezonowego wypasu,
- prowadzony jest przez rolników przy użyciu pojazdów rolniczych lub ich własnych środków transportu na odległość mniejszą niż 50 km od ich gospodarstwa.
Przewóz na użytek własny
Przewożąc zwierzęta na potrzeby własne nie potrzebne są licencje ani inne zezwolenia dla przewoźnika. Przy transporcie na potrzeby własne, potrzebne będą dokumenty mówiące o identyfikacji zwierząt:
- oznakowanie zwierząt,
- paszport w przypadku bydła i koni,
- świadectwo zdrowia,
- pochodzenie zwierząt.
Przewóz międzynarodowy
Przewóz zwierząt za granicę w celach zarobkowych odbywa się na zasadach określonych w rozporządzeniu 1/2005 oraz ustawie o ochronie zwierząt. Wymaga to spełnienia szeregu warunków, podobnych do tych w przypadku przewozów krajowych, jednak istnieje kilka dodatkowych zasad, które należy spełnić.
