Spis treści
Czym są suwnice?
Suwnice to urządzenia dźwigowe, które pozwalają na podnoszenie i przenoszenie ciężkich ładunków w pionie na krótkie odległości. Dzięki swojej konstrukcji, składającej się z dźwigara głównego, wciągnika oraz toru jezdnego, suwnice umożliwiają efektywne i bezpieczne przenoszenie towarów w ruchu przerywanym.
Mogą być sterowane ręcznie, zdalnie lub w pełni automatycznie, co sprawia, że są niezwykle wszechstronne i mogą być dostosowane do specyficznych wymagań i warunków pracy.
Gdzie suwnice są wykorzystywane?
Suwnice są powszechnie używane do załadunku i rozładunku, przenoszenia oraz podnoszenia form z maszyn formujących czy podawania surowców.
Stosowane są zarówno na placach składowych, jak i w halach montażowych, gdzie produkowane są wielkogabarytowe elementy lub maszyny. Ich wszechstronność sprawia, że są one niezastąpione w wielu różnych branżach, takich jak:
- przemysł lotniczy – przenoszenie dużych elementów samolotów,
- motoryzacyjny – transport części samochodowych,
- morski – przemieszczanie kontenerów i innych dużych towarów,
- górniczy – podnoszenie ciężkich maszyn górniczych,
- kolejowy – transport elementów torowych, czy pociągów,
- stalowy – przemieszczanie ciężkich i dużych elementów stalowych,
- produkcja i przetwórstwo – w różnych etapach produkcji przemysłowej.

Jakie wyróżnia się rodzaje suwnic?
Suwnice są dostępne w wielu rozmiarach, wariantach i konfiguracjach, łatwo je dostosować, dodając jedno z wielu typów elementów dodatkowych.
Różne typy suwnic można sklasyfikować poprzez cechy konstrukcyjne, sposób sterowania, budowę dźwigara, rodzaj stosowanego mostu i napędu oraz biorąc pod uwagę, do czego suwnica będzie przeznaczona.
Sposób sterowania urządzeniem i napęd
Suwnice można podzielić ze względu na sposób sterowania:
- przez operatora z kabiny,
- przez operatora z poziomu roboczego,
- zdalnie (bezprzewodowo),
- automatycznie.
Można również wyróżnić suwnice z napędem:
- manualnym,
- elektrycznym,
- elektryczno-manualnym,
- hydraulicznym,
- pneumatycznym.
Budowa i konstrukcja suwnicy
Suwnice zbudowane są z dwóch równoległych szyn, które są podparte na podłużnych belkach. Wciągnik suwnicy, czyli część podnosząca, jest podwieszony na belce mostu za pomocą wózka i porusza się po torze jezdnym systemu suwnicy.
Dzięki podwieszeniu na wysokości, suwnice mogą efektywnie wykorzystywać wolne przestrzenie w zakładzie, przemieszczając materiały bez zajmowania miejsca na podłodze.
Klasyfikacja suwnic ze względu na konstrukcję:
- suwnice pomostowe natorowe - suwnice, które transportują ładunek po obszarze roboczym. Składają się z trzech głównych elementów: równoległych pasów startowych, podnośnika i mostu. Most łączy pasy startowe, co umożliwia wciągnikowi poruszanie się do przodu i do tyłu. Wciągnik podnosi i opuszcza ładunek i może poruszać się w lewo i w prawo. Suwnice pomostowe można konfigurować w systemach jedno i dwudźwigarowych,
- suwnice pomostowe jednodźwigarowe – suwnice o jednym dźwigarze, których podstawowa konstrukcja obejmuje pojedynczą belkę z biegnącym po niej wciągnikiem. Konstrukcja suwnicy jednodźwigarowej jest zalecana zazwyczaj dla obciążeń poniżej 10 ton, wszystko powyżej będzie zazwyczaj miało konstrukcję dwudźwigarową,
- suwnice pomostowe dwudźwigarowe – suwnice dwudźwigarowe to rozwiązanie przeznaczone do przenoszenia średnich i ciężkich materiałów. Dzięki stosowaniu dwóch sąsiadujących ze sobą belek, suwnice dwudźwigarowe zapewniają lepsze podparcie dla przenoszonych towarów, umożliwiając przemieszczanie większych ciężarów do około 10 ton,
- suwnice pomostowe podwieszane – stanowią optymalne rozwiązanie w przypadkach, gdy potrzebne są stosunkowo nieduże udźwigi do około 8 ton, w zależności od rozpiętości, a warunki lokalne umożliwiają podwieszenie torowiska na wysokości np. do konstrukcji dachowej,
- suwnice podwieszane jednodźwigarowe – jednodźwigarowa suwnica to najlżejsze rozwiązanie możliwe do stosowania w transporcie suwnicowym. Ze względu na prostą konstrukcję z dwóch szyn i jednego dźwigara suwnica ta charakteryzuje się niewielkim ciężarem własnym, dzięki czemu może być przesuwana ręcznie. Idealnie nadaje się do instalacji w budynkach o lekkiej konstrukcji nośnej,
- suwnice podwieszane dwudźwigarowe – dwie belki biegnące obok siebie, zwykle z wciągnikiem jezdnym, biegnącym między nimi. Zalecane dla większych udźwigów,
- suwnice bramowe – to rodzaj wolnostojących suwnic pomostowych. Większe systemy bramowe mogą działać na naziemnej szynie lub torze, zazwyczaj na wydzielonej powierzchni. Mniejsze przenośne systemy są osadzone na kółkach i mogą być przenoszone po obiekcie w celu konserwacji lub wykonywania lekkich prac produkcyjnych. Są one zwykle używane do zastosowań zewnętrznych lub pod istniejącym systemem suwnic pomostowych, w przypadkach gdy inny system suwnic nie jest optymalny. Dzięki budowie przypominającej bramę nie muszą być przytwierdzone do konstrukcji wsporczej budynku, co w niektórych przypadkach może być bardziej opłacalnym rozwiązaniem,
- suwnice półbramowe – ich częścią nośną jest półbrama, która z jednej strony wsparta jest na wolnostojącej nodze, poruszającej się wzdłuż toru lub po systemie szynowym, a z drugiej strony podparta jest o ścianę budynku,
- suwnice konsolowe/wspornikowe – ich konstrukcja opiera się na zastosowaniu belki nośnej w kształcie wspornika, a tor jazdy zwykle mocuje się do szkieletu hali. Taki rodzaj suwnic jest idealnym rozwiązaniem do przenoszenia towarów pomiędzy stanowiskami także po okręgu,
- suwnice kolumnowe – suwnice z wózkiem obrotowym i mechanizmem w postaci wideł, które poruszają się po pionowej kolumnie. Najczęściej wykorzystywane w hurtowniach i magazynach do wykładania towaru na regałach.
Jakie są parametry techniczne suwnic?
Suwnice muszą spełniać określone wymagania techniczne, aby zapewnić bezpieczeństwo i efektywność pracy. Kluczowe parametry techniczne suwnic obejmują:
- udźwig Q[t] – maksymalna masa jaką suwnica może bezpiecznie podnieść w danych warunkach. Do udźwigu wlicza się również masę chwytaków, chwytników, czy innych urządzeń ładunkowych. Co ważne do wartości udźwigu nie wlicza się haka oraz pozostałych elementów suwnicy, których nie można zdjąć,
- wysokość podnoszenia H[m] – maksymalna wysokość bezpiecznego podniesienia, określa wysokość od poziomu roboczego do urządzenia chwytającego, które znajduje się na górze. W przypadku suwnic pomostowych wysokość ta liczona jest od poziomu podłoża,
- rozpiętość suwnicy L[m] – określa odległość między osiami szyn jezdnych,
- prędkość opuszczania/podnoszenia [m/s] – odnosi się do ładunku o masie równej udźwigowi suwnicy, która jest w trakcie ruchu,
- prędkość jazdy wyciągnika/wyciągarki – szybkość jaką może osiągnąć suwnica podczas przemieszczania się jej po płaszczyźnie wraz z ładunkiem, która mierzona jest przy prędkości wiatru nie większej niż 3 m/s na wysokości 10 m,
- grupa natężenia pracy A1-A8 – parametr ten zależy od liczby cyki (U1-U9) oraz stanu obciążenia (Q1-Q4) określonym czasie.
Czy warto pracować jako operator suwnic?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, gdyż wszystko zależy od indywidualnych cech oraz predyspozycji osoby zainteresowanej zawodem operatora suwnic. Praca ta może być szczególnie atrakcyjna ze względu na konkurencyjne wynagrodzenie, które często przewyższa przeciętną pensję w innych branżach.
Niemniej jednak, jak każdy inny zawód wymagający wysiłku fizycznego i odpowiedzialności, wiąże się on z określonymi zagrożeniami oraz obowiązkami.
Operator suwnic musi być osobą dobrze zorganizowaną, precyzyjną i posiadającą doskonałą koordynację ruchową. Praca na wysokościach oraz w trudnych warunkach atmosferycznych wymaga również dużej odporności psychicznej. Zawód ten niesie ze sobą ryzyko związane z obsługą ciężkiego sprzętu, co wymaga przestrzegania rygorystycznych przepisów BHP (Bezpieczeństwa i Higieny Pracy).

Jak uzyskać uprawnienia na suwnice?
Aby uzyskać uprawnienia do obsługi suwnic, należy przejść odpowiedni kurs na suwnice i zdać egzamin państwowy przed komisją powołaną przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT). Obsługa suwnicy bez posiadania odpowiednich uprawnień jest niezgodna z prawem i może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i bezpieczeństwa.
Rodzaje uprawnień
W celu zdobycia uprawnień, należy określić, na jaką kategorię suwnic chce się je zdobyć:
- ogólnego przeznaczenia - obejmuje suwnice, wciągarki i wciągniki hakowe przeznaczenia ogólnego, sterowane zarówno z kabiny, jak i z poziomu roboczego (w tym bezprzewodowo),
- specjalnego przeznaczenia - zawiera suwnice hakowe ogólnego przeznaczenia oraz specjalne, np. wsadowe, hartownicze, trawersowe, kolumnowe, które mogą być sterowane zarówno z kabiny, jak i z poziomu roboczego (w tym bezprzewodowo).
Kurs na suwnice
Pierwszym krokiem w procesie uzyskiwania uprawnień jest zapisanie się na kurs w jednym z wybranych ośrodków szkoleniowych. Koszt takiego kursu zazwyczaj wynosi od 800 do 1500 zł brutto, w zależności od lokalizacji ośrodka oraz oferowanych usług.
Szkolenie trwa zwykle około 3 dni, choć długość ta może się różnić w zależności od firmy szkoleniowej i dzieli się na dwie części:
- teoria – organizowana w formie stacjonarnej, online lub e-learning obejmująca m.in. zagadnienia dotyczące budowy i obsługi suwnic oraz przepisów BHP,
- praktyka – prowadzona w formie stacjonarnej polegająca na wykonywaniu ćwiczeń dotyczących obsługi suwnicy.
Egzamin państwowy Urzędu Dozoru Technicznego
Po ukończeniu kursu na suwnice, kandydat przystępuje do egzaminu państwowego, który składa się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej:
- część teoretyczna – obejmuje zagadnienia dotyczące budowy, eksploatacji i bezpieczeństwa pracy z suwnicami,
- część praktyczna – sprawdza umiejętności operacyjne, takie jak obsługa suwnicy, podnoszenie i przenoszenie ładunków, oraz reagowanie na sytuacje awaryjne.
Pozytywne zaliczenie obu części egzaminu skutkuje wydaniem uprawnień do obsługi suwnic.
Ważność uprawnień
Do 2019 roku wszystkie wydane przez UDT zaświadczenia kwalifikacyjne były bezterminowe, jednak 1 czerwca 2019 nastąpiło wprowadzenie ważności uprawnień. Osoby posiadające bezterminowe uprawnienia mogły złożyć wniosek o ich przedłużenie do 2 października 2023, w przeciwnym przypadku straciły one ważność z końcem roku 2023.
Zakres obsługiwanych maszyn oraz czas ważności uprawnień różnią się w zależności od wybranej kategorii i wynoszą maksymalnie 10 lat. Dla suwnic przeznaczenia ogólnego wynosi on 5 lat, natomiast dla suwnic specjalnego przeznaczenia – 10 lat.
Ważność zaświadczenia można sprawdzić na stronie UDT.
Przedłużenie uprawnień
Aby przedłużyć ważność uprawnień, należy złożyć odpowiedni wniosek co najmniej na 3 miesiące przed datą ich wygaśnięcia. Warunkiem przedłużenia dokumentu jest konieczność wykonywania zawodu operatora przez co najmniej 3 lata w ciągu ostatnich 5 lat ważności zaświadczenia. Wniosek można złożyć w formie elektronicznej lub papierowej do jednostki Urzędu Dozoru Technicznego (UDT), która wydała zaświadczenie kwalifikacyjne.
W celu złożenia wniosku w formie elektronicznej, należy skorzystać z systemu eUDT, gdzie dostępne są odpowiednie formularze i instrukcje. Alternatywnie, wniosek w formie papierowej można przesłać pocztą tradycyjną lub złożyć osobiście w siedzibie jednostki UDT.