[2023] Ładunki nienormatywne - przepisy

Przewóz ponadnormatywny 2023

Transport ładunków ponadnormatywnych oznacza przewóz ładunków pojazdem lub zespołem pojazdów, którego naciski osi z ładunkiem bądź bez niego przekraczają dopuszczalne normy ujęte w przepisach dla danej drogi.

Transport ładunków ponadnormatywnych to za każdym razem duże wyzwanie – nieraz zdarza się, że same przygotowania zajmują więcej czasu niż faktyczny przewóz ładunku.

Aby odpowiednio wszystko przygotować, niezbędne jest doświadczenie związane z organizacją usług transportowych. Nie można też zapomnieć o spełnianiu koniecznych formalności.

Podstawowym dokumentem uprawniającym przewoźnika do poruszania się po drogach publicznych z ładunkiem ponadnormatywnym jest zezwolenie. Przewidziano siedem kategorii zezwoleń.

Otrzymanie zezwolenia zobowiązuje do przejazdu na warunkach, które zostały w nim określone. Ważnym elementem jest również proces logistyczny. Należy zaplanować, w jaki sposób ładunki zostaną przewiezione, ponieważ na drodze może wystąpić wiele utrudnień takich jak, np. ronda czy wysepki.

Jak transportować ładunki ponadnormatywne w 2023?

Przestrzeganie norm wynikających z przepisów ruchu drogowego to za mało do realizacji transportu wielkogabarytowego. Bardzo ważne jest szczegółowe zaplanowanie całego procesu, np. pojazd powinien być dobrany do wielkości albo masy przewożonego towaru.

W sprawnej realizacji zlecenia może przeszkodzić wiele czynników, które wynikają z infrastruktury drogowej. Najczęstszym utrudnieniem związanym z przewozem ładunków ponadnormatywnych w Polsce jest kiepski stan dróg.

Aby ładunek szybko dotarł do miejsca docelowego, trzeba znaleźć trasę, która będzie bezpieczna. Bardzo ważne jest, aby jeszcze przed wyruszeniem w trasę zidentyfikować wszystkie elementy, które będą wymagały demontażu na czas przejazdu.

Mogą to być np. znaki drogowe albo linie energetyczne. Ważne jest też, żeby zadbać o pojazdy eskortujące – ich odpowiednią ilość, doświadczonych pilotów czy nawet, jeśli jest to konieczne, obecność policji.

Transport ładunków nienormatywnych nie powinien utrudniać ruchu pozostałym użytkownikom, dlatego też, zgodnie z uwarunkowaniami prawnymi, najczęściej odbywa się on w godzinach nocnych.

Ważnym czynnikiem, który wymaga dużej staranności, jest także prawidłowy załadunek i wyładunek towaru oraz jego odpowiednie zabezpieczenie. Jest to istotne, ponieważ towar musi dotrzeć na miejsce z zachowaniem wszystkich parametrów jakościowych.

Przepisy regulujące przewóz ponadnormatywny

Ważnym przepisem, który systematyzuje zasady przejazdu pojazdem nienormatywnym jest m.in. ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z art. 64 ust. 1, pojazd nienormatywny może poruszać się pod następującymi warunkami:

• Niezbędne jest posiadanie zezwolenia, które uprawnia do przewozu nienormatywnego w odpowiedniej kategorii.
• Należy przestrzegać warunków przejazdu określonych w zezwoleniu.
• Pojazd nienormatywny musi być pilotowany zgodnie z zasadami określonymi w przepisach opartych na art. 64 i ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, przez określoną liczbę pojazdów wyposażonych i oznakowanych zgodnie z tymi przepisami.
• Kierujący pojazdem powinien zachować szczególną ostrożność w czasie całego przedsięwzięcia.

Zezwolenia na przewóz ponadnormatywny 2023

Jednym z warunków, jakie trzeba spełnić, aby przewieźć ładunek ponadnormatywny jest otrzymanie zezwolenia. Wyróżnia się siedem kategorii zezwoleń. Konkretna kategoria przydzielana jest w zależności od masy lub wymiarów ładunku lub też nacisków osi pojazdu na jezdnię.

Dla ładunków podzielnych wydawane są kategorie I i II, a dla ładunków niepodzielnych pozostałe kategorie. Za rozpatrywanie wniosków w Polsce odpowiedzialny jest najczęściej Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, a także starosta powiatowy i naczelnik urzędu celnego.

Kategoria I

Zezwolenie wydaje zarządca dróg, po których pojazd będzie się poruszać. Może ono obowiązywać przez okres 6 lub 12 miesięcy. Dotyczy pojazdów których:

• wymiary i masa nie przekraczają dopuszczalnych norm,
• nacisk osi nie przekracza wielkości ustalonych dla dróg z naciskiem pojedynczej osi napędowej do 11,5 ton.

Kategoria II

Zezwolenia wydaje starosta odpowiedni dla siedziby wnioskodawcy lub miejsca rozpoczęcia przewozu. Dokument jest ważny przez 12 miesięcy, a otrzymuje się go w przeciągu 3 dni od opłacenia wniosku. Zezwolenia w tej kategorii udziela się dla pojazdów, których:

• szerokość nie przekracza 3,5 m,
• masa, długość i wysokość nie są ponad dopuszczalne normy,
• nacisk osi nie narusza normy ustalonej dla danej drogi.

Kategoria III

Zezwolenia wydaje starosta odpowiedni dla siedziby wnioskodawcy lub miejsca rozpoczęcia przewozu, w przypadku, gdy odbywa się on także poza granicami kraju. Wymagana jest także zgoda naczelnika urzędu celnego. Dokumenty wydawane są na 6, 12 lub 24 miesiące. Zezwolenie dla pojazdów, których:

• szerokość nie przekracza 3,2 m,
• wysokość nie przekracza 4,3 m,
• długość w przypadku pojedynczego pojazdu nie przekracza 15 m lub gdy mamy do czynienia z zespołem pojazdów 23 m,
• masa i nacisk osi nie przekraczają norm.

Kategoria IV

Zezwolenia wydaje Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, a w przypadku, gdy przewóz odbywa się poza granicami kraju, konieczna jest też zgoda naczelnika urzędu celnego. Dokument można otrzymać na okres 6, 12 lub 24 miesięcy. Dotyczy pojazdów, których:

• masa nie przekracza norm,
• szerokość nie przekracza 3,4 m,
• długość nie przekracza 15 m (pojedynczy pojazd); 23 m (zespół pojazdów); 30 m (zespół pojazdów o skrętnych osiach),
• wysokość nie przekracza 4,3 m,
• naciski osi nie przekraczają norm ustalonych dla dróg, gdzie dopuszczalny nacisk pojedynczy osi napędowej może wynosić maksymalnie do 11,5 ton.

Kategoria V

Zezwolenia wydaje Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, a dla przewozu poza granicami kraju także naczelnik urzędu celnego. Dokument może być wydany na 1, 6, 12 lub 24 miesiące.

Dodatkowo, jeśli trasa prowadzi przez most lub wiadukt, a dmc pojazdu jest wyższe od dopuszczalnych norm, konieczne jest poinformowanie zarządcy drogi, nie później, niż 7 dni przed planowanym przejazdem. Najpóźniej na 3 dni przed tym terminem, zarządca powinien określić warunki transportu lub podać przyczyny ewentualnego zakazu przejazdu. Dotyczy pojazdów, których:

• naciski osi nie przekraczają norm dopuszczalnych dla wybranej drogi,
• szerokość nie przekracza 3,4 m,
• długość nie przekracza 15 m (pojedynczy pojazd); 23 m (zespół pojazdów); 30 m (zespół pojazdów o skrętnych osiach),
• wysokość nie przekracza 4,3 m,
• masa nie przekracza 60 ton.

Kategoria VI

Zezwolenia wydaje się na tych samych zasadach, co w przypadku kategorii V, wraz z zasadami dotyczącymi pozwoleń na przejazd mostami i wiaduktami. Dotyczy pojazdów, których:

• szerokość nie przekracza 3,4 m w przypadku drogi jednojezdniowej lub 4 m dla dwujezdniowej drogi klasy A, S i GP,
• długość nie przekracza 15 m (pojedynczy pojazd); 23 m (zespół pojazdów); 30 m (zespół pojazdów o skrętnych osiach),
• wysokość nie przekracza 4,3 m,
• masa nie przekracza 60 ton,
• naciski osi nie przekraczają norm ustalonych dla dróg, gdzie obowiązuje dopuszczalny nacisk pojedynczy osi napędowej do 11,5 ton.

Kategoria VII

Zezwolenie wydawane jest przez GDDKiA w przeciągu 14 dni od daty złożenia wniosku. Jeśli konieczne jest dostosowanie infrastruktury drogowej do przejazdu, czas oczekiwania na dokument może się jednak wydłużyć do 30 dni.

Zezwolenie jest wydawane na 14 dni w przypadku gdy chodzi o przewóz jednokrotny i na 30 dni dla przewozu wielokrotnego. Dotyczy pojazdów:

• których wymiary oraz rzeczywista masa całkowita są większe od wymienionych w kategoriach I – VI,
• o naciskach osi większych niż normy przewidziane dla dróg o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t.

Zezwolenie otrzymuje podmiot wykonujący transport. Powinny się w nim znaleźć takie informacje jak: dokładna trasa, lista przejazdów i czas ich realizacji, dane pojazdu oraz kryteria dostosowania infrastruktury drogowej.

W niektórych przypadkach wymagany jest też konkretny sposób pilotowania, określony w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych.

Przy transporcie międzynarodowym zezwolenie za każdym razem wydaje kraj, przez który przewożony będzie ładunek. Należy o tym pamiętać, ponieważ w każdym z europejskich państw obowiązują inne przepisy regulujące przewóz ładunków ponadnormatywnych.

Opłaty

Na podstawie art. 64 f ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym za zezwolenie na przejazd pojazdu nienormatywnego obowiązują następujące opłaty:

• W kategorii I: 50 zł - zezwolenie na 1 miesiąc, 100 zł - zezwolenie na 6 miesięcy, 200 zł - zezwolenie na 12 miesięcy;
• W kategorii II: 100 zł;
• W kategorii III: 200 zł - zezwolenie na 1 miesiąc, 400 zł - zezwolenie na 6 miesięcy, 1200 zł - zezwolenie na 12 miesięcy, 2000 zł - zezwolenie na 24 miesiące;
• W kategorii IV: 500 zł – zezwolenie na 1 miesiąc, 1000 zł - zezwolenie na 6 miesięcy, 2000 zł - zezwolenie na 12 miesięcy, 3000 zł - zezwolenia na 24 miesiące;
• W kategorii V: 600 zł - zezwolenie na 1 miesiąc, 1200 zł – zezwolenie na 6 miesięcy, 2400 zł - zezwolenie na 12 miesięcy, 3600 zł - zezwolenie na 24 miesiące;
• W kategorii VI: 800 zł - zezwolenie na 1 miesiąc, 1600 zł - zezwolenie na 6 miesięcy, 3200 zł – zezwolenie na 12 miesięcy, 4800 zł – zezwolenie na 24 miesiące;
• W kategorii VII: 500 zł - zezwolenie na jednokrotny przejazd pojazdu nienormatywnego (o wymiarach nieprzekraczających wielkości ustalonych dla kategorii III i IV i naciskach osi i masie nieprzekraczających dopuszczalnych wartości), 1600 zł - zezwolenie na jednokrotny przejazd pojazdu nienormatywnego w pozostałych przypadkach.

Transport ładunków ponadnormatywnych to skomplikowany i pracochłonny proces logistyczny, gdzie konieczne jest spełnienie wielu warunków i zadbanie o to, by różne czynniki ze sobą współgrały, tak aby całe przedsięwzięcie mogło zostać zrealizowane w sposób sprawny i bezpieczny.