Spis treści
Wśród obowiązków Państwowej Inspekcji Pracy w 2024 roku znajduje się m.in. kontrola firm transportowych. PIP sprawdza, czy nie dochodzi do uchybień dotyczących takich kwestii jak czas pracy kierowców oraz zasady higieny i bezpieczeństwa pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy nie ma obowiązku zapowiadania kontroli, dlatego też dobrze jest być przygotowanym w każdym momencie.
Jakie zadania ma Państwowa Inspekcja Pracy 2024?
Państwowa Inspekcja Pracy zajmuje się za kontrolowaniem przestrzegania przepisów prawa pracy. W szczególności dotyczy to zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie.
Państwowa Inspekcja Pracy w dowolnym momencie ma prawo do przeprowadzenia kontroli, sprawdzającej działalność gospodarczą przedsiębiorców, na rzecz których pracę wykonują osoby fizyczne.
Wprawdzie kontrola nie musi być zapowiedziana, jednak aby się odbyła, konieczne jest jakieś uzasadnienie. Najczęściej jest to skarga pracownika.
Czynności związane z kontrolą można prowadzić przez okres od 4 do 8 tygodni w danym roku kalendarzowym. Pracodawca nie może odmówić przeprowadzenia kontroli, ale w ciągu 3 dni roboczych od rozpoczęcia czynności możne wnieść sprzeciw.
W ciągu kolejnych 3 dni trwa rozpoznanie sprzeciwu, a decyzją może być kontynuowanie lub odstąpienie od kontroli.
Standardowymi obszarami kontroli są, m.in.:
- naliczenia wysokości wypłacanych pracownikom świadczeń (a także potwierdzenie ich wypłat),
- kontrola odprowadzania wymaganych składek ZUS,
- sprawdzenie prowadzonej ewidencji czasu pracy pracowników,
- poprawność rozwiązania stosunku pracy,
- naliczenie należnych zwrotów kosztów podróży służbowych (wraz z potwierdzeniem ich wypłat),
- czasy pracy i odpoczynku kierowców (zgodnie z Rozporządzeniem 561).
Podczas kontroli do obowiązków pracodawcy należy udostepnienie pomieszczeń pracy, dokumentów kadrowych i płacowych oraz pozwolenie na przesłuchanie pracowników. Za niedopuszczenie inspektora do przeprowadzenia czynności kontrolnych pracodawcy grozi kara nawet do 3 lat pozbawienia wolności.
Obecnie kontrola może być przeprowadzana stacjonarnie, zdalnie lub hybrydowo. Zmiany zostały wprowadzone w połowie 2020 r.
Zostało to uregulowane ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. (ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 i o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19).
W przypadku kontroli zdalnej, czynności prowadzone są za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej lub operatora pocztowego. Kontrola hybrydowa częściowo prowadzona jest w sposób bezpośredni.
Przedsiębiorca nie musi wyrazić zgody na taką formę – wtedy kontrola odbywa się w sposób standardowy, najczęściej w siedzibie firmy lub w innym, wyznaczonym miejscu.
Inspektor PIP ma obowiązek wylegitymować się i przedstawić upoważnienie do kontroli jeszcze przed rozpoczęciem działań. Jeżeli nie dopełni tego wymogu, kontrolowany może odmówić zgody na podjęcie przez niego czynności kontrolnych.
Upoważnienie do kontroli to dokument, który powinien zawierać takie informacje jak zakres kontroli, jej przewidywany czas, a także miejsce wykonania czynności. Dodatkowo powinny być w nim zawarte prawa i obowiązki, którym podlega przedsiębiorca podczas wizyty inspektora.
Kto podlega kontroli PIP 2024?
Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają wszyscy pracodawcy i niebędący pracodawcami przedsiębiorcy, na rzecz których wykonywana jest praca przez osoby fizyczne. Nie ma tu znaczenia forma zatrudnienia.
Kontrola może być przeprowadzona niezależnie od tego, czy pracownicy zatrudnieni są na umowę o pracę, umowę zlecenie czy o dzieło. Podlegają jej również osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.
Kontrolowane mogą być podmioty świadczące usługi związane z pośrednictwem pracy, pracą tymczasową, doradztwem zawodowym czy doradztwem personalnym. Również przedsiębiorcy, którzy oddelegowują pracowników na terytorium Polski podlegają inspekcjom PIP.
Uprawnienia inspektorów PIP 2024
Państwowa Inspekcja Pracy w 2024 może przeprowadzić kontrolę bez wcześniejszego uprzedzenia, o dowolnej porze, zarówno w dzień, jak i w nocy. Inspektorzy mogą prowadzić działania w siedzibie firmy, ale też w innych miejscach, w których wykonywane są związane z nią zadania lub przechowywane dokumenty finansowe i kadrowe.
Inspektor PIP może swobodnie wejść na teren firmy i do poszczególnych pomieszczeń, w których może przeprowadzać oględziny. Nie ma obowiązku pokazywania przepustki ani przechodzenia rewizji osobistej. Może za to sprawdzać tożsamość osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego.
Na żądanie inspektora pracodawca zobowiązany jest udostępnić dokumentację firmy, np. regulaminy, akta osobowe, dokumenty związane z budową lub przebudową, czy dotyczące delegowania pracowników.
Inspektor PIP może korzystać z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów. Kontroler otrzymuje również prawo do przesłuchania zatrudnionych i uzyskania ich zeznań w formie ustnej i pisemnej.
Inspektorzy uprawnieni są również do sprawdzenia legalności zatrudnienia pracowników oraz do kontroli ich czasu pracy. W przypadku firm transportowych kontrola ta obejmuje czas prowadzenia pojazdów, a także czy przestrzegane są wymagane przerwy oraz dobowy i tygodniowy odpoczynek wynikający z ustawy o czasie pracy kierowców.
Podczas kontroli inspektor w pierwszej kolejności sprawdza czy pojazdy są wyposażone w tachografy, a następnie bada kartę ewidencji czasu pracy, która została sporządzoną na podstawie zapisów na wykresach lub na karcie kierowcy.
Oprócz czasu prowadzenia pojazdów i koniecznych przerw, kontroluje się też nieobecności w pracy, wynagrodzenie, aktualne badania lekarskie i psychologiczne kierowców oraz dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe.
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie BHP
Podczas audytu inspektora Państwowej Inspekcji Pracy zainteresuje również stan techniczny i sprawność oraz wyposażenie wykorzystywanych maszyn i urządzeń w niezbędne osłony, zabezpieczające przed zagrożeniami mechanicznymi.
Istotnym elementem jest zapewnienie pracownikom ochrony osobistej, do której w niektórych branżach zalicza się odpowiednia odzież i obuwie robocze. Ważne jest też dostateczne oświetlenie na stanowisku pracy.
Kolejna rzeczą, na którą zwraca uwagę inspektor, jest zabezpieczenie i oznakowanie niebezpiecznych miejsc, wytyczenie bezpiecznych dróg komunikacyjnych, a także stan techniczny posadzek i schodów.
Kontroli podlega też występowanie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia czynników, takich jak hałas, wibracje, zapylenie itp. oraz odpowiednie zabezpieczenia przed nimi.
Inspektor sprawdza dokumentację ze szkoleń BHP i rejestr wypadków przy pracy. Weryfikuje również czy pracownicy zostali dopuszczeni do pracy po przeprowadzeniu wstępnych badań lekarskich.
Zakończenie kontroli przez PIP 2024
Po zakończeniu audytu zostaje sporządzona notatka urzędowa. Zawiera ona opis stanu faktycznego, zastanego podczas kontroli. Jeśli inspektor stwierdzi, że doszło do naruszenia prawa pracy, przygotowuje protokół, w którym szczegółowo opisuje wszelkie nieprawidłowości.
Kontrolowany pracodawca, przed złożeniem swojego podpisu, ma prawo wnieść zastrzeżenia co do treści protokołu, w czasie 7 dni od momentu przedstawienia mu dokumentu. Jeśli inspektor po przeanalizowaniu zastrzeżeń uzna je za zasadne, wprowadza zmiany do protokołu.
Inspektor Państwowej Inspekcji Pracy ma prawo nałożyć karę na pracodawcę, nawet gdy nie podpisze on protokołu. W przypadku małych nieprawidłowości inspektor może nakazać przedsiębiorcy usunięcie uchybień.
W takiej sytuacji należy zgłosić do PIP sposób i termin wypełnienia zawartych w nakazie wniosków. Termin takiego zgłoszenia określa inspektor w przekazywanym nakazie, nie może on jednak być dłuższy niż 30 dni.
Wśród problemów najczęściej zgłaszanych przez pracowników są wynagrodzenia, a także stosunek i czas pracy. Dlatego też rozliczenia wynagrodzeń oraz czasu pracy należą do obszarów, które najczęściej są sprawdzane przez Państwową Inspekcję Pracy w firmach transportowych. Innym, ważnym aspektem, który jest starannie sprawdzany przez inspektorów, jest przestrzeganie zasad BHP.
Na pracodawcach spoczywa obowiązek zapewnienia swoim pracownikom odpowiednich warunków do wykonywania codziennych obowiązków. Aby uchronić się przed karami finansowymi konieczna jest bardzo dobra znajomość przepisów oraz skrupulatne prowadzenie dokumentacji w przedsiębiorstwie.