Spis treści
Czym jest tachograf cyfrowy i do czego służy?
W branży transportowej stosowanie tachografów jest wręcz niezbędne, aby móc legalnie realizować przewóz towarów zarówno w kraju, jak i na trasach międzynarodowych.
Stosowanie tachografów cyfrowych jest obowiązkiem we wszystkich krajach Unii Europejskiej, Szwajcarii, a także Wielkiej Brytanii. Wszystkie samochody ciężarowe o DMC przekraczającej 3,5 tony muszą mieć zamontowany tachograf cyfrowy, który pozwoli analizować i planować czas pracy kierowcy.
Według przepisów obowiązujących od dnia 1 maja 2006 roku, tachografy muszą rejestrować m.in. takie dane jak:
- czas jazdy i aktywność kierowców,
- przebyta droga,
- symbole krajów, po których porusza się kierowca,
- zdarzenia i usterki,
- stany szczególne podczas jazdy.

Jak wygląda proces wydruku danych z tachografu cyfrowego?
Firma transportowa, która realizuje przewozy jest prawnie zobowiązana do przestrzegania tego, aby dane z tachografów cyfrowych były pobierane nie rzadziej niż w odstępach 90 dni.
Warto jednak robić to nieco częściej, szczególnie jeśli w pojeździe z tachografem występuje wysokie ryzyko awarii, która mogłaby doprowadzić, np. do usunięcia danych zapisanych w urządzeniu.
Wyróżniamy też pewne sytuacje, kiedy dane z tachografów cyfrowych powinny być pobierane w trybie natychmiastowym, a mianowicie:
- przekazanie urządzenia innemu kierowcy, do innego pojazdu ciężarowego,
- wykrycie wadliwego funkcjonowania lub uszkodzenia tachografu cyfrowego, co uniemożliwiłoby późniejsze pobieranie zarejestrowanych danych,
- wycofanie pojazdu z tachografem z użytku.
Warto dodać, że dane z tachografów powinny być pobierane również w takich sytuacjach, jak:
- ustanie stosunku pracy kierowcy z pracodawcą (przewoźnikiem),
- zmiana warunków umowy wynikających z terminów świadczonych usług przewozowych na rzecz podmiotu transportowego,
- brak karty kierowcy lub utrata daty ważności.
Pobranie danych bezpośrednio z urządzenia powinno też odbyć się natychmiastowo w razie żądania przekazania danych przez organy administracyjne lub inne uprawione podmioty do tego typu żądań.
Wszelkie dane pobierane z tachografów cyfrowych muszą być przechowywane wyłącznie w oryginalnym formacie przez okres 12-miesięcy, od daty ich zarejestrowania. Warto też mieć na uwadze fakt, iż dane te powinny być uporządkowane oraz czytelne.
Należy też zadbać o to, aby dane z tachografów były właściwie zabezpieczone, np. hasłem, tak, aby osoby trzecie nie mogły uzyskać do nich dostępu.
W przypadku kierowców istotne jest to, aby pobierać dane z karty kierowcy co 28 dni, bez względu na sposób realizowanych przewozów – codziennych lub innych. Warto jednak wiedzieć, że za regulaminowe pobieranie danych z tachografu i karty kierowcy w pełni odpowiada przedsiębiorca.
Jakie są rodzaje kart do tachografu cyfrowego?
Nie ulega żadnej wątpliwości, że karta do tachografu to niezbędny element całego systemu rejestrowania danych w pojazdach służących do transportu krajowego i międzynarodowego na terenie UE i nie tylko.
To właśnie na karcie zapisywane są dane dotyczące zgodności systemu operacyjnego z identyfikatorem kierowcy, datą przewozu, godzinami pracy kierowcy oraz odpoczynku. Na rynku dostępne są cztery podstawowe rodzaje kart, takie, jak:
- karty przedsiębiorstwa – są wydawane firmom, które realizują przewozy jako operatorzy flot, czyli używają kart do pobierania danych na temat aktywności wszystkich swoich kierowców. Użytkowanie tachografu cyfrowego z kartą przedsiębiorcy pozwala na bezprzewodowe pobieranie informacji bezpośrednio z pojazdu,
- karty kierowców – każdy kierowca ma swoją unikalną kartę, którą należy umieścić w czytniku tachografu. Zapisywane są na niej wszelkie dane dotyczące czasu pracy kierowcy i realizowanego przewozu. Warto dodać, że karta jest ważna przez 5 lat oraz musi być okazywana funkcjonariuszom, np. policji lub transportu drogowego w razie kontroli rutynowej na drodze,
- karty warsztatowe – tego typu karty pozwalają uprawionym warsztatom na realizowanie prac serwisowych związanych z tachografami cyfrowymi. Wyniki realizowanych czynności są zapisywane bezpośrednio na karcie warsztatowej i w tachografie – wraz ze szczegółowymi danymi warsztatu. Co ciekawe, karty warsztatowe są chronione kodem PIN przed nieautoryzowanym dostępem,
- karty kontrolne – te mogą być użytkowane przez organy transportu drogowego podczas kontroli drogowej. Dzięki temu funkcjonariusz może dokonać odczytu danych z tachografu, aby sprawdzić, czy kierowca porusza się po drodze zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi czasu pracy.

Jak wygląda obsługa tachografu cyfrowego w praktyce?
Procedury związane z obsługą tachografu są dość proste. Każdy przedsiębiorca, kierowca, a nawet funkcjonariusz organów kontroli drogowych jest zobowiązany do tego, aby umieć obsługiwać takie urządzenie.
Przedsiębiorstwa transportowe są zobowiązane do tego, aby wyrobić odpowiednią kartę do tachografu cyfrowego na specjalny wniosek do Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. To niezbędny krok, aby móc ewentualnie zablokować tachograf lub korzystać z jego funkcjonalności.
W wyniku takiego działania przedsiębiorca działający w branży transportowej będzie mógł pobierać dane wyłącznie przy pomocy wyrobionej karty, a także realizować wydruki, które są niedostępne bez rzeczonej karty.
Wysoce istotne jest to, aby przeprowadzić szkolenie z obsługi tachografu cyfrowego wśród wszystkich kierowców w firmie. Dzięki temu można zmniejszyć ryzyko popełnienia jakichkolwiek błędów, które mogłyby skutkować wysokimi karami nakładanymi przez Inspekcję Transportu Drogowego.
Obsługa tachografu cyfrowego przez kierowcę jest naprawdę prosta i ogranicza się do włożenia karty do urządzenia oraz stosowaniu się do zaleceń odnoszących się do legalnego czasu pracy, oraz odpoczynku w trakcie realizowania przewozu.
Jak dokonać manualnego wpisu w tachografie?
Wszelkiego rodzaju czynności polegające na manualnym wpisywaniu danych do tachografu cyfrowego są możliwe tylko wtedy, kiedy urządzenie samodzielnie nie zarejestrowało konkretnych danych lub czynności. Rozporządzenie Rady EWG nr 3821/85 jasno wskazuje, że:
- kierowca może dokonać ręcznego wpisy przy pomocy tachografu cyrkowego na karcie kierowcy,
- wpisy ręczne dotyczą tylko takich aktywności w tachografie, jak: okres gotowości do pracy, realizowanie innych prac, czas przerw i odpoczynków.
Dodatkowo, wpis manualny można zrealizować tylko wtedy, kiedy karty kierowcy nie ma w slocie urządzenia, a sam kierowca wykonywał czynności określone w przepisach, a dokładnie Rozporządzaniu Rady EWG.
Co ciekawe, po rozpoczęciu tygodniowego czasu odpoczynku kierowcy w sytuacji, kiedy karta znajduje się w urządzeniu, tachograf cyfrowy nie dokonuje wpisów w urządzeniu.