[2023] Mocowanie ładunków - co musisz wiedzieć?

Prawidłowe mocowanie ładunków 2023

Prawidłowo zabezpieczony i zamocowany ładunek to taki, który nie przesuwa się po podłodze bagażnika lub skrzyni ładunkowej pojazdu, nawet podczas np. nagłego hamowania, omijania przeszkody czy gwałtownego wjeżdżania lub wyjeżdżania z podjazdu.

Rodzaje mocowań ładunków

Można wyróżnić kilka rodzajów mocowań ładunków w 2023:

• mocowanie blokowe polega na umiejscowieniu ładunku w oparciu o sztywne elementy skrzyni ładunkowej, np. ścian przednich lub bocznych. Wolna przestrzeń musi zostać wypełniona, np. pustymi paletami wstawionymi pionowo. W ten sposób ładunek nie będzie się przemieszczał. W praktyce trudno jest uzyskać ciasne dopasowanie za pomocą urządzeń blokujących i zwykle pozostaje niewiele wolnego miejsca;
• mocowanie pętlowe ma za zadanie odciągać ładunek na jedną stronę ramy pojazdu w ten sposób, aby zapobiec jego przesuwaniu się w kierunku przeciwnym. Aby osiągnąć działanie dwukierunkowe, odciąg musi składać się z pary pasów mocujących. Wiązanie pętli musi być połączone z blokadą u jego podstawy, aby zapobiec wzdłużnemu przemieszczaniu się ładunku. Pętla unieruchamia tylko w kierunku bocznym;
• mocowanie szpringowe służy do zapobiegania przechylaniu się i przesuwaniu się towarów tam i z powrotem po przestrzeni ładunkowej. Mocowanie składa się z jednego lub dwóch pasów podnoszących, które opina się wokół krawędzi warstwy ładunkowej. Kąt między mocowaniem a powierzchnią ładunku, mierzony w kierunku wzdłużnym, nie może przekraczać 45°;
• mocowanie bezpośrednie – jeśli ładunek wyposażono w zaczepy mocujące o wytrzymałości odpowiadającej wytrzymałości odciągów, istnieje możliwość bezpośredniego połączenia odciągami tych zaczepów i punktów mocowania pojazdu;
• mocowanie przepasające ładunek to metoda łączenia wielu pakunków razem związując je w większe pakiety, zmniejsza się w ten sposób w pewnym stopniu ryzyko przewrócenia;
• mocowanie dociskowe polega na użyciu pasów dociskowych w celu przyciśnięcia ładunku do dna skrzyni ładunkowej pojazdu. W ten sposób ładunek jest również chroniony przed ruchem pionowym;
• mocowanie odciągowe nie dociska ładunku do podłogi skrzyni, a jedynie przytrzymuje ładunek. Ta metoda mocowania działa tylko wtedy, gdy przedmioty zamierza się przesunąć. Stosowane są do tego liny i pasy zabezpieczające;
• mocowanie ryglowe - w tym wypadku pojazd musi posiadać w konstrukcji podłogi specjalne rygle zaczepowe. Tę metodę stosuje się w przypadku przewozu kontenerów. Kontener posiada wsuwane bolce w rygle podłogowe. Mechanizm ten skutecznie zapobiega samoczynnemu rozłączeniu;
• mocowanie mieszane to połączenie kilku rodzajów metod podstawowych. Najlepiej sprawdza się w przypadku mocowania ładunków łatwo przemieszczających się np. cylindrycznych, kiedy zwykłe mocowania okazują się być niewystarczające.

Sprzęt wykorzystywany do zabezpieczenia ładunków

Odpowiednio dobrana metoda mocowania oraz sprzęt to klucz do bezpiecznego przewozu ładunku, który podczas transportu nie zostanie zniszczony. Sprzęt pomocniczy musi być odpowiednio dopasowany do typu ładunku. Do wyboru mamy wiele opcji.

Wyróżniamy następujący osprzęt mocujący:

• palety mają za zadanie wypełnienie przestrzeni;
• liny, liny stalowe, odciągi taśmowe i łańcuchy, które można użyć na wiele różnych sposobów m.in. do blokowania lub spinania ładunków;
• ochraniacze taśm mają na celu osłonę taśmy przed ocieraniem się o ładunek;
• siatka taśmowa nadaje się do oddzielania przestrzeni ładunkowej i zabezpieczania ładunku składającego się z małych elementów;
• siatka linowa służy do mocowania ładunków na paletach albo bezpośrednio do zaczepów skrzyni;
• rama rozporowa zapobiega niekontrolowanemu przemieszczaniu się towaru gdy wewnątrz naczepy jest duża ilość wolnej przestrzeni;
• listwy ukośne i poprzeczne stosowane są w kontenerach do wzdłużnego blokowania podstawy ładunku;
• poduszki powietrzne służą do wypełniania przestrzeni ładunkowej;
• napinacze służą do mocowania odciągów łańcuchowych i lin;
• kliny zabezpieczają przedmioty cylindryczne, takie jak beczki;
• łożysko klinowe składa się z dwóch klinów połączone regulowanymi elementami nastawnymi takimi jak śruby lub łańcuchy;
• pośrednie płyty mocujące służą do blokowania ładunku - stosowane, gdy cała przestrzeń ładunkowa jest zapełniona;
• szyny zamontowane w ścianach bocznych naczepy służą do montowania wysięgników i odciągów;
• łączniki skrętne pozwalają na mocowanie kontenerów i nadwozi wymiennych o masie przekraczającej 5,5 t;
• jeże stosuje się między warstwami ładunku, aby go unieruchomić;
• maty antypoślizgowe stosuje się między warstwami ładunku oraz między ładunkiem a podłogą w celu unieruchomienia ładunku;
• przekładki płytowe układane są pomiędzy warstwami ładunku;
• kantówki stosuje się, gdy ładunek jest wielowarstwowy, ma kilka rzędów i wymaga stabilizacji za pomocą poprzecznych ram;
• folia stretch ma za zadanie usztywnić ładunek.

Unijna Norma PN-EN 12195 - mocowanie ładunków 2023

Norma unijna PN-EN 12195 obowiązuje w Polsce od 2004 roku. Zawiera wytyczne bezpiecznego i prawidłowego zabezpieczenia ładunku. Zobowiązuje ona do zamocowania ładunków na pojeździe za pomocą pasów, łańcuchów, lin, mat zwiększających tarcie pomiędzy ładunkiem i powierzchnią skrzyni ładunkowej, itp.

Takie elementy zabezpieczające równoważą siły bezwładności działające na ładunek podczas przyspieszania, hamowania, wyprzedzania czy pokonywania zakrętów. Dokument zawiera wzory matematyczne, które pozwalają poprawnie wybrać liczbę i rodzaj elementów wykorzystywanych do mocowania.

Dodatkowo norma ta informuje o budowie i wymaganiach wytrzymałościowych osprzętu mocującego oraz określa liczbę i rodzaj zabezpieczeń, które muszą znajdować się na wyposażeniu pojazdów użytkowych. Niestety z tych standardów rzadko korzystają polscy przewoźnicy.

Zagrożenia wynikające z błędnie zamocowanego ładunku

Przynajmniej raz w roku dochodzi do spektakularnego wypadku, który zwraca uwagę służb bezpieczeństwa i opinii publicznej na problem prawidłowego zabezpieczenia towarów w pojazdach. Źle zamocowany ładunek to śmiertelne zagrożenie na drodze.

Na ładunek działają, m.in. siły bezwładności. Oddziałują one na towary podczas przyspieszania lub hamowania. Podczas zmiany kierunku działają siły boczne (odśrodkowe). Siła działająca na ciężar znacznie przewyższa siłę działającą ze wszystkich stron pojazdu. Jeżeli ładunek poruszy się podczas zderzenia i burta pęknie, oznacza to, że ładunek wypadnie poza pojazd.

Ładunek w ciężarówce o największej ładowności (24 tony) poddawany jest działaniu:

• siły 12 ton skierowanej do tyłu pojazdu podczas przyspieszania (przy fabrycznej wytrzymałości burty wynoszącej 3 tony);
• siły 12 ton skierowanej na jedną z bocznych burt pojazdu podczas jazdy w zakrętach (przy fabrycznej wytrzymałości burty wynoszącej 4 tony);
• siły 20 ton skierowanej na przednią burtę pojazdu podczas hamowania (przy fabrycznej wytrzymałości burty wynoszącej 4 tony).

Siłom bezwładności przeciwdziała siła tarcia pomiędzy ładunkiem, a podłogą skrzyni ładunkowej pojazdu. Jeżeli w czasie jazdy kierowca wywoła swoimi manewrami siłę bezwładności mniejszą niż 30% masy ładunku, to siła bezwładności nie przekroczyła siły tarcia i ładunek nie przemieści się nawet wówczas, gdy nie jest zamocowany.

Jednak sytuacje na drodze są nieprzewidywalne. Zdarza się, że kierowca musi gwałtownie zahamować, a wtedy siła bezwładności znacznie przewyższa siłę tarcia. Dlatego tak ważne jest prawidłowe mocowanie ładunku na pojeździe, które skutecznie zapobiega jego przemieszczaniu się pod działaniem sił bezwładności.