Spis treści
Ubój od dłuższego czasu budzi kontrowersje, a w sieci można znaleźć nagrania pokazujące nieodpowiednie warunki, w jakich zwierzęta przebywają przed śmiercią, oraz przerażające sceny z nieudanych prób ich uśmiercania przez osoby bez odpowiednich kwalifikacji. Takie praktyki są niezgodne z prawem!
Jakie warunki muszą być spełnione, aby ubój zwierząt był humanitarny?
Rozwój świadomości społecznej doprowadził do sformułowania zasad zapewniających humanitarny ubój zwierząt, co oznacza minimalizowanie ich stresu i bólu. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania, należy zapewnić im odpowiednie warunki.
Oznacza to, że należy:
- dostosować temperaturę otoczenia,
- zapewnić komfort fizyczny,
- zapewnić bezpieczne miejsce, które minimalizuje ryzyko urazów, upadków i nadmiernego stresu,
- zapewnić dostęp do jedzenia i wody,
- odizolować od osobników innego gatunku lub płci, które mogłyby stanowić zagrożenie.
Jakie są typy uboju?
Wyróżnia się trzy rodzaje uboju: przemysłowy, gospodarczy (czyli na własny użytek) oraz rytualny (takie jak szechita czy halal), przeprowadzany zgodnie z przepisami religijnymi.
Polskie prawo wymaga, aby podczas uboju przemysłowego i gospodarczego zwierzęta były ogłuszane przed zabiciem. Wyjątek stanowi ubój rytualny, jednak w tym przypadku należy zastosować się do specjalnych wymogów.
Czym jest ubój przemysłowy?
Ubój przemysłowy to zorganizowany proces zabijania na masową skalę zwierząt w celu produkcji mięsa, skóry, kości i innych produktów pochodzenia zwierzęcego. Proces ten odbywa się w dużych zakładach, znanych jako rzeźnie lub ubojnie, które są przystosowane do przetwarzania dużych ilości zwierząt w stosunkowo krótkim czasie.
Choć ubój przemysłowy jest efektywny pod względem produkcji, budzi również kontrowersje, zwłaszcza w kontekście etyki, dobrostanu zwierząt oraz wpływu na środowisko. Organizacje prozwierzęce często krytykują warunki, w jakich zwierzęta są transportowane i przetrzymywane przed ubojem, a także sam proces uboju.
W odpowiedzi na te obawy, w wielu krajach wprowadza się dodatkowe regulacje oraz promuje się alternatywy, takie jak rolnictwo ekologiczne.
Co oznacza ubój zwierząt gospodarskich na użytek własny?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ubój na terenie gospodarstwa jest możliwy w odniesieniu do poszczególnych gatunków zwierząt, pod warunkiem spełnienia pewnych wymagań. Przede wszystkim mięso pozyskane w wyniku takiego uboju nie może być przeznaczone na sprzedaż, a wykorzystane wyłącznie na użytek własny gospodarstwa domowego.
Na terenie gospodarstwa, w celu produkcji mięsa na użytek własny, możliwy jest ubój trzody chlewnej (świń), drobiu, zajęczaków, bydła do dwunastego miesiąca życia, owiec lub kóz, a także dzikich zwierząt utrzymywanych w warunkach fermowych, takich jak daniele.
Ubój taki jest dozwolony tylko pod warunkiem, że zwierzęta są zdrowe i odpowiednio traktowane przed i w trakcie uboju, a sam proces jest przeprowadzany w sposób minimalizujący stres i cierpienie zwierząt.
Dopuszcza się również uśmiercanie na terenie gospodarstwa zwierząt zdrowych, które uległy wypadkowi, w wyniku którego konieczny jest jak najszybszy ubój tych zwierząt ze względu na ich dobrostan.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Warto zaznaczyć, że jednym z kluczowych aktów prawnych regulujących ubój zwierząt gospodarskich na użytek własny jest rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 października 2010 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny.
Rozporządzenie to szczegółowo określa wymagania weterynaryjne, jakie musi spełnić posiadacz zwierząt, który chce przeprowadzić ubój na potrzeby własne.
Kto sprawuje nadzór przy prowadzeniu uboju na użytek własny?
Nadzór nad prowadzeniem uboju na użytek własny sprawuje Powiatowy Lekarz Weterynarii. To jego należy informować o zamiarze dokonania uboju na terenie gospodarstwa, a także zapewnić, że wszystkie wymogi weterynaryjne zostaną spełnione. Zgłoszenie uboju powinno nastąpić co najmniej 24 godziny przed jego przeprowadzeniem, z wyjątkiem drobiu i zajęczaków, gdzie obowiązek ten nie jest wymagany.
Powiatowy Lekarz Weterynarii ma również prawo do kontroli, czy ubój został przeprowadzony zgodnie z obowiązującymi przepisami, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości, może podjąć odpowiednie kroki, w tym nałożenie sankcji.
Czym jest ubój rytualny?
Ubój rytualny jest jedynym z rodzajów uboju, który możliwy jest do przeprowadzenia bez wcześniejszego ogłuszania zwierząt. Należy jednak wspomnieć o pewnych sprzecznościach występujących w Polskim prawnie. Zgodnie bowiem z ustawą o ochronie zwierząt przed dokonaniem uboju koniecznie należy ogłuszyć wszystkie zwierzęta.
Jednakże 10 grudnia 2014 doku Trybunał Konstytucyjny swym wyrokiem uchylił zakaz dokonywania tego rodzaju uboju. W swoim wyroku Trybunał stwierdził, że nałożenie kary jest sprzeczne z Konstytucją a dokładniej z art. 53 dotyczącego wolności religii i sumienia. Na tej podstawie ubój rytualny bez ogłuszania w Polsce w dalszym ciągu jest legalny.
Jak przebiega proces ogłuszania zwierząt przed ubojem?
Ogłuszanie zwierząt polega na ich bezbolesnym usypianiu, co zapobiega stresowi podczas uboju. Stres, poza tym że jest zbędnym cierpieniem dla zwierzęcia, negatywnie wpływa także na jakość mięsa. Zwierzęta ogłusza się przy użyciu specjalistycznych aparatów, prądu elektrycznego lub gazu.
Ważne jest, aby proces ten był szybki i skuteczny. Dlatego ogłuszanie powinno być wykonywane przez wykwalifikowanych pracowników, którzy są w stanie zminimalizować cierpienie zwierzęcia.
W zakładach ubojowych przeprowadza się także kontrole ogłuszania, aby upewnić się, że zwierzęta nie reagują na bodźce podczas uboju. Obecnie cały proces, obejmujący transport zwierząt, magazynowanie przedubojowe, przepęd i sam ubój, jest regulowany przepisami mającymi na celu zapewnienie jak najwyższego dobrostanu zwierząt.
Kto może dokonać uboju zwierząt na użytek własny?
Osoby dokonujące uśmiercania zwierząt muszą być odpowiednio wykwalifikowane, aby zminimalizować cierpienie zwierząt i zapewnić im jak najwyższy poziom dobrostanu. Dokumentem potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji jest zaświadczenie, które uprawnia do wykonywania uboju na użytek własny.
Uzyskanie zaświadczenia wiąże się z koniecznością uczestniczenia w specjalistycznym szkoleniu na ubój zwierząt, po którym należy zdać egzamin organizowany przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii.
Ponadto, w przypadku uboju przemysłowego, osoby odpowiedzialne za ogłuszanie i ubój muszą mieć odpowiednie certyfikaty i przechodzić regularne szkolenia, aby być na bieżąco z najnowszymi standardami i technikami.
W Polsce, zgodnie z przepisami prawa, wymagana jest również ciągła kontrola i nadzór nad przestrzeganiem procedur ogłuszania i uboju, aby zapewnić zgodność z obowiązującymi normami i przepisami dotyczącymi.
Jakie kary grożą za nieprawidłowy ubój zwierząt?
Zgodnie z przepisami prawa każda osoba, która dokonuje uboju, uśmierca lub zabija zwierzę z naruszeniem przepisów dotyczących między innymi zapewnienia minimalnego cierpienia zarówno fizycznego i psychicznego podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat a w przypadku działania ze szczególnym okrucieństwem czas ten może wynieść do 5 lat.
Dodatkowo, jeśli przepis ten naruszyło przedsiębiorstwo, które jest związane z oddziaływaniem lub wykorzystywaniem zwierząt to może zostać one narażone na zakaz związany z wykorzystywaniem lub oddziaływaniem na zwierzęta:
- wykonywania określonych bądź wszelkich zawodów,
- wykonywania określonych bądź wszelkich czynności, które wymagają posiadania zezwolenia,
- prowadzenia określonej bądź wszelkiej działalności.
