Spis treści
- Regulacja czasu pracy kierowcy
- Dobowy czas jazdy
- Przedłużony czas jazdy
- Tygodniowy czas jazdy
- Dwutygodniowy czas jazdy
- Praca w załodze kilkuosobowej
- Praca w porze nocnej
- Przerwy w pracy
- Dobowy odpoczynek
- Tygodniowy odpoczynek
- Odpoczynek dzienny na promie lub kolei
- Godziny nadliczbowe
- Zmiany w ewidencji czasu pracy kierowcy
- Nowy taryfikator kar w transporcie
- Punkty karne kierowców ciężarówki po 1 stycznia 2023
- Zmiany w 2023 roku szczególnie ważne dla kierowców zawodowych
Regulacja czasu pracy kierowcy 2024
Regulacja czasu pracy kierowców jest ważnym czynnikiem z punku widzenia zarówno bezpieczeństwa pracownika jak i innych uczestników ruchu drogowego. Należy pamiętać, że regulacja czasu pracy kierowcy nie dotyczy jedynie kierowców samochodów ciężarowych, ale także kierowców autobusów i autokarów.
Jakie pojazdy nie podlegają przepisom o czasie pracy kierowcy w 2024?
Przepisy dotyczące czasu jazdy, obowiązkowych przerw i zasad odpoczynku nie dotyczą niektórych przewozów i mają związek z charakterem oraz celem przejazdu. Dla takiego wyłączenia nie jest istotna ani dopuszczalna masa całkowita pojazdu lub zespołu pojazdów, ani długość trasy, którą kierowca pokonuje.
Przepisom dotyczącym czasu pracy nie podlegają m.in pojazdy:
- medyczne,
- wojskowe,
- zabytkowe,
- wolnobieżne,
- specjalistyczne,
- wykonujące przewóz osób na trasach regularnych, jeśli poruszają się one do 50 km (np. autobusy),
- nieprzekraczające dopuszczalnej masy całkowitej do 7,5 tony i wykorzystywane do niezarobkowego przewozu rzeczy,
- po naprawie w serwisie, kontrolowane pod kątem dokonanej naprawy,
- niezarejestrowane i bez zalegalizowanych tablic rejestracyjnych,
- poruszające się tylko w obrębie terenu prywatnego, w przypadku, gdy nie wyjeżdżają na drogi publiczne.
W takich sytuacjach, jeśli w pojeździe zainstalowany jest tachograf, selektor tachografu musi być ustawiony w pozycji wyłączonej, aby czynności nie były brane pod uwagę przy analizie czasu pracy kierowcy.
Jakie czynności wliczają się również do czasu pracy kierowcy?
Czas pracy kierowcy nie ogranicza się jedynie do prowadzenia pojazdu. Wliczają się w niego również poniższe czynności:
- czynności związane ze spedycją,
- codzienna obsługa pojazdu i przyczep,
- niezbędne formalności,
- załadowywanie, rozładowywanie a także pełnienie nadzoru nad załadunkiem i wyładunkiem przeprowadzanym przez osoby trzecie,
- zabezpieczenie towaru,
- utrzymanie pojazdu w czystości,
- pomoc oraz nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi,
- inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu, ładunku.
Do czasu pracy kierowcy liczy się również czas, w którym pracownik pozostaje w gotowości na stanowisku pracy. Dotyczy to zwłaszcza czekania na wyładunek i załadunek gdy czas trwania nie był znany kierowych przed rozpoczęciem pracy.
Co nie wlicza się do ewidencji czasu pracy kierowcy?
Do ewidencji czasu pracy kierowcy nie wlicza się kierowców zatrudnionych na podstawie zadaniowego systemu czasu pracy oraz tych, którzy otrzymują ryczałt za godziny nadliczbowe i pracę nocną.
We wszystkich przedsiębiorstwach gdzie obecny jest zadaniowy system czasu pracy, pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia indywidualnych kart ewidencji nieobecności, urlopów i delegacji pracownika.
Nie wlicza się także:
- czasu dyżuru, jeżeli podczas jego trwania kierowca nie wykonywał pracy,
- nieuzasadnionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu,
- nieprzerwanego odpoczynku dobowego,
- przerwy w pracy wynikającej ze stosowania przerywanego systemu czasu pracy.
Dobowy czas jazdy
Doba pracownicza jest rozumiana jako nieprzerwany okres 24 godzin, zaczynający się w chwili rozpoczęcia pracy przez kierowcę.
Ustawodawca wyznaczył dzienny limit czasu jazdy kierowcy na 9 godzin. Jednak są od tego pewne wyjątki. Dwa razy w ciągu tygodnia, kierowca może wydłużyć czas.
Przeczytaj również: 14 najczęstszych pytań z tematyki czasu pracy kierowców
Przedłużony czas jazdy
Zmiany wprowadzone przez Pakiet Mobilności dają kierowcy możliwość przedłużenia czasu jazdy o maksymalnie 1 do 2 godzin podczas powrotów do bazy lub do domu.
Konieczne jest jednak:
- udokumentowanie wydłużenia czasu jazdy na wydruku z tachografu lub na wykresówce,
- zrekompensowanie przedłużonego czasu jazdy wraz z odpoczynkiem co najmniej dziewięciogodzinnym, w okresie maksymalnie trzech następnych tygodni,
- poprzedzenie trzydziestominutową przerwą każde przedłużenie czasu jazdy o 2 godziny.
Tygodniowy czas jazdy
Tygodniowego czasu jazdy nie można liczyć dowolnie. Tydzień pracy zaczyna się o godzinie 00:00 w poniedziałek i kończy o godzinie 24:00 w niedzielę. Przez ten czas, kierowca przejedzie nie więcej niż 56 godzin. Daje to 8 godzin dziennie. Podczas planowania trasy należy pamiętać o tym, że pomiędzy zmianami kierowca zobowiązany jest poświęcić określoną ilość czasu na odpoczynek.
Dwutygodniowy czas jazdy
Pomimo tygodniowego limitu czasu jazdy wynoszącego 56 godzin, w dwóch następujących po sobie tygodniach kierowca może wydłużyć czas. Co za tym idzie, jeżeli w ciągu pierwszego tygodnia kierowca wykorzysta 56 godzin, w drugim tygodniu będzie mógł wyjeździć jedynie 34 godziny.
Jeżeli w ciągu pierwszego tygodnia kierowca wykorzysta 45 godzin, w ciągu drugiego tygodnia wyjeździ maksymalne 45 godzin (regulowane przez dwutygodniowy czas jazdy), to w ciągu trzeciego tygodnia maksymalny czas pracy będzie również wynosił 45 godzin.
Praca w załodze kilkuosobowej
Praca w załodze występuje, gdy pomiędzy dziennym a tygodniowym okresem odpoczynku, lub w trakcie każdego czasu wykonywania czynności związanych z prowadzeniem pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku w pojeździe znajduje się przynajmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia tego samego pojazdu.
Przez pierwszą godzinę jazdy w załodze, obecność drugiego kierowcy nie jest obowiązkowa. Zmiana pojazdu w żaden sposób nie wpływa na czas pracy w zespole.
Podczas pracy w załodze liczony jest czas pracy zarówno dla załogi jak i dla poszczególnego kierowcy. Zmiana robocza załogi kilkuosobowej może trwać maksymalnie 30 godzin. W trakcie tej zmiany, każdy kierowca może prowadzić przez 9 godzin (2 razy w tygodniu do 10 godzin), oraz mieć przynajmniej 9 godzin odpoczynku.
Czas, jaki asystent kierowcy spędza na miejscu pasażera w pojeździe, jest jego czasem dyżuru. Zmiany dotyczące jazdy w załodze, dopuszczają zaliczenie 45-minutowej przerwy w pojeździe kierowanym przez innego kierowcę (kierowca odbywający przerwę nie może być zaangażowany, w czasie trwania przerwy, w pomoc prowadzącemu pojazd).
Wszystkie czynności kierowcy muszą być rejestrowane w tachografie. Każde urządzenie wyposażone jest w dwa miejsca na karty, dzięki czemu rejestruje zarówno jazdę jednego kierowcy, jak i obecność drugiego członka załogi.
Warto jednak pamiętać, że karty należy zmieniać za każdym razem, aby znajdowały się we właściwych miejscach w zależności od tego, który pracownik prowadzi samochód. Czas poświęcony na wymianę kart liczony jest jako inna praca.
Jazda dwóch kierowców - wady i zalety
Jazda dwóch kierowców, czyli tak zwana jazda w podwójnej obsadzie, polega na tym, że dwie osoby zamieniają się miejscami za kierownicą podczas jednej trasy przejazdu. Ma to na celu zmniejszenie zmęczenia kierowców, co może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa na drodze.
Zalety jazdy w podwójnej obsadzie:
- zmniejszenie ryzyka wypadku spowodowanego zmęczeniem kierowcy,
- możliwość kontynuowania podróży bez konieczności długiego postoju,
- szybsze dotarcie do celu dzięki możliwości ciągłego prowadzenia samochodu,
- możliwość przeprowadzenia szkolenia praktycznego nawet dla zupełnie niedoświadczonego kierowcy ciężarówki,
- szybsze rozwiązywanie problemów, które mogą pojawić się podczas jazdy,
- większe bezpieczeństwo ciężarówki oraz ładunku, które pozostają pod stałym nadzorem obu kierowców,
- zwiększona wydajność załadunku i rozładunku.
Wady jazdy w podwójnej obsadzie:
- dodatkowy koszt związany z pracą dodatkowego kierowcy,
- potrzeba zorganizowania zmiany kierowców w bezpiecznym miejscu,
- konieczność dostosowania harmonogramu czasu pracy dla dwóch kierowców,
- możliwe trudności związane z komunikacją między kierowcami podczas zmiany miejsc.
Oprócz wspomnianych wad jazda w podwójnej obsadzie może być również niekomfortowa dla jednego z kierowców, który musi przebywać w samochodzie, nie prowadząc go. Może to prowadzić do frustracji i braku możliwości relaksu podczas podróży.
Kolejną wadą może być brak możliwości swobodnego planowania trasy podróży. Obaj kierowcy muszą się zgadzać co do trasy i harmonogramu, co może być trudne w przypadku, gdy każdy z nich ma inne preferencje.
Jazda w podwójnej obsadzie może też być również trudna logistycznie. Trzeba zorganizować odpowiednie miejsce odpoczynku dla dwóch osób oraz zapewnić dodatkowy posiłek dla drugiego kierowcy. Może to być szczególnie trudne w sytuacji, gdy transport odbywa się do miejsca, w którym nie ma wielu możliwości noclegowych lub poza sezonem turystycznym, kiedy wiele obiektów jest niedostępnych.
Praca w porze nocnej
Pora nocna w Kodeksie Pracy, to określenie dla dowolnie wybranych przez pracodawcę 8 godzin z przedziału pomiędzy godziną 21:00 a 7:00 rano. Ma ona znaczenie podczas naliczania dodatku do wynagrodzenia dla kierowców zawodowych (20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu).
Praca kierowcy może trwać dłużej niż przewidziane etatem 8 godzin, część pracy kierowcy może przypadać w porze nocnej. W transporcie używa się określenia ,,pora nocna kierowcy” mając na myśli 4 godziny pomiędzy godziną 0:00 a 7:00 rano, wybrane przez pracodawcę i ustalone w regulaminie pracy lub w warunkach zatrudnienia.
Definicję z przepisów o czasie pracy kierowcy stosuje się wyłącznie na potrzeby rozliczenia godzin pracy kierowcy i określenia limitu 10 godzin pracy.
Zmiana w przepisach, jaka nastąpiła w lutym 2022 r.
Jeżeli kierowca wykonuje pracę podczas pory nocnej kierowcy, limit jego czasu jazdy i innej pracy w przeciągu zmiany roboczej wynosi 10 godzin. Odebrany odpoczynek dobowy powinien trwać minimum 7 godzin.
Od lutego 2022 r. aby określić limit godzin pracy w porze nocnej, należy obliczyć ilość czasu jazdy i innej pracy pomiędzy odpoczynkami dobowymi.
Limit 10 godzin pracy dotyczy więc obecnie czasu między jednym a drugim dziennym odpoczynkiem lub dziennym oraz tygodniowym okresem odpoczynku. Aby limit się odnowił, nie trzeba jak dotychczas czekać na zakończenie się doby pracowniczej.
Czy istnieją jakieś ograniczenia dotyczące nocnej pracy kierowcy w 2024?
Przepisy nie określają minimalnego czasu pracy w 2024, po którym można stwierdzić, że pracownik pracuje w nocy. W związku z tym zakłada się, że jeśli w określonych przez pracodawcę godzinach nocnych przypada co najmniej jedna minuta pracy kierowcy, będzie on traktowany jako pracujący w nocy. Nie ma znaczenia, czy podczas zmiany odbywa się wyłącznie jazda, czy pracownik wykonuje inne czynności.
Zgodnie z treścią art. 21 Ustawy o czasie pracy kierowców, wcześniejsze sformułowanie „doba” zostało zmienione na czas „między dwoma kolejnymi okresami odpoczynku”. Jednak taryfikator mandatów nie został zaktualizowany i wciąż mówi o karze za „przekroczenie dopuszczalnego dobowego 10-godzinnego czasu pracy, w przypadku gdy praca jest wykonywana w porze nocnej”.
Czy za pracę w porze nocnej należy się kierowcy dodatkowe wynagrodzenie?
Dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje wszystkim kierowcom wykonującym pracę w porze nocnej i jest niezależny od innych dodatków, w szczególności przysługuje niezależnie od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, przypadających na tę porę.
W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej pracodawca może przewidzieć korzystniejsze zasady wynagradzania za pracę w porze nocnej, niż przewiduje to Kodeks pracy.
Kierowca powinien otrzymać dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w danym roku kalendarzowym ustalanego na podstawie odrębnych przepisów (art. 1518 § 1 Kodeksu pracy).
Zamiast naliczać dopłaty godzinowe za nocne zmiany, można zastosować stawki ryczałtowe. Tylko w przypadku, gdy dokładne ewidencjonowanie poszczególnych godzin jest bardzo trudne lub niemożliwe, można wprowadzić stałą miesięczną kwotę odpowiadającą przewidywanej liczbie godzin nocnej zmiany.
Ryczałt w takiej formie dotyczy kierowców, którzy swoją pracę wykonują poza zakładem w zaplanowanych i powtarzających się okresach. Część pobocznych obowiązków takiego kierowcy może być realizowana w firmie, byleby regularnie swoje kluczowe zadania pełnił poza nią.
Ustalenie ryczałtu w wysokości zaniżonej w stosunku do faktycznie wypracowanych godzin w porze nocnej, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku wyrównania należności, za pracę faktycznie wykonaną w porze nocnej, do kwoty określonej w Kodeksie pracy.
Kierowcy opiekujący się dziećmi do czwartego roku życia nie mogą pracować na nocnych zmianach bez wyrażenia na to zgody. Prawo to dotyczy jednego z rodziców lub opiekunów prawnych dziecka.
Przerwy w pracy
Kierowcy przysługują nie tylko odpoczynek pomiędzy zmianami, ale również przerwy w pracy. Prawo wymusza również na pracowniku poświęcenie co najmniej 45 minut na odpoczynek na każde 4,5 godziny jazdy.
Nie musi być to jedna, 45 minutowa przerwa po 4,5 godzinach. Pracownik może zrobić sobie najpierw przerwę 15 minutową, a następnie 30 minutową. Z zachowaniem tej kolejności.
Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowcy, konieczna jest przerwa po 6 godzinach pracy. Wynosi ona 30 lub 45 minut, zależnie od czasu pracy w danej dobie. Jednak, jeżeli kierowca wykorzystał omawianą wcześniej przerwę po 4,5 godzinach jazdy, nie przysługuje mu przerwa po 6 pierwszych godzinach pracy.
Dobowy odpoczynek
Osobną kwestią jest czas odpoczynku po pracy. Jest to czas, w którym kierowca w pełni dysponuje swoim czasem i nie ma obowiązku wykonywać jakichkolwiek czynności związanych z pracą. Dotyczy to również odbierania służbowych telefonów czy nawet umycia szyby w pojeździe.
Kwestią powodującą różnice zdań jest obowiązek stosowania się do poleceń niektórych służb (np. okazanie Inspekcji Transportu Drogowego odpowiednich dokumentów) w czasie odpoczynku. Jednak w polskim prawie nie ma przepisów które zabraniają ITD kontrolowania kierowców podczas przerw czy odpoczynku.
Odpoczynek dobowy występuje w dwóch wariantach: regularnym i skróconym. Standardowo, po dniu pracy kierowca musi poświęcić na odpoczynek co najmniej 11 godzin.
Czyli może on wynosić np. 10 godzin. Odpoczynek regularny może być podzielony na dwie części. Pierwsza z nich trwa nie mniej niż 3 godziny, a druga 9 godzin.
Jak długo kierowca musi odpoczywać w ciągu doby?
Zgodnie z unijnym rozporządzeniem dobowy czas jazdy kierowcy nie może przekroczyć 9 godzin w 2024 roku. Z reguły jest to maksymalny czas pracy kierowcy. Ale czas prowadzenia pojazdu można wydłużyć do maksymalnie 10 godzin i maksymalnie do dwóch razy w tygodniu.
15 godzin to dobowy czas wszystkich czynności kierowcy, który obejmuje zarówno prowadzenie pojazdu, jak i inne prace, takie jak rozładunek towarów. Istnieją dwa rodzaje dziennego odpoczynku: regularny i skrócony.
Regularny dobowy okres odpoczynku wynosi 11 godzin. Może zostać skrócony do minimum 9 godzin i maksymalnie 3 razy pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku.
Jeśli kierowca ma 9 godzin dziennego czasu odpoczynku w cyklu dobowym, to pozostały czas na wszystkie czynności wynosi 15 godzin. Te godziny to czas pracy kierowcy między końcem jednego dziennego okresu odpoczynku a początkiem następnego dziennego okresu odpoczynku. Takie wydłużenie czasu pracy dopuszczono w przepisach, ale jest to ściśle związane z odpowiednim skróceniem dziennego odpoczynku kierowców ciężarówek.
Jeżeli kierowca pracuje w nocy, nie wolno mu pracować dłużej niż 10 godzin między dwoma następującymi po sobie okresami odpoczynku dobowego lub okresami odpoczynku dobowego i tygodniowego.
Najdłuższy możliwy wymiar prowadzenia pojazdu zawiera 4 okresy dobowe obejmujące 9 godzin oraz 2 kolejne dni z jazdą wydłużoną w wymiarze 10 godzin. Po upływie tego czasu kierowca zobowiązany jest do rozpoczęcia tygodniowego odpoczynku.
Tygodniowy odpoczynek
Odpoczynek tygodniowy również występuje w dwóch wariantach. Odpoczynek regularny trwa nie mniej niż 45 godzin, a odpoczynek skrócony nie mniej niż następujące po sobie 24 godziny. Odpoczynek tygodniowy trwający 45 godzin przysługuje kierowcy po każdych 6 cyklach pracy. Na każde dwa tygodnie aktywności kierowcy przypadają co najmniej dwa regularne odpoczynki tygodniowe, lub jeden regularny i jeden skrócony.
Jeśli kierowca będzie odpoczywał dłużej niż 45 godzin, musi się to odbywać w hotelu, bądź innym miejscu z odpowiednim zapleczem sanitarnym oraz sypialnym, dopasowanym do potrzeb wszystkich płci.
Organizacja czasu pracy powinna umożliwiać kierowcy przeprowadzenie regularnego co najmniej 45-godzinnego odpoczynku co 4 tygodnie, w centrum operacyjnym lub miejscu zamieszkania kierowcy.
Odpoczynek tygodniowy skrócony
Wyjątek od tych reguł stanowią przepisy dyrektywy UE 2020/1054, które w życie weszły 20.08.2020 r. W myśl tych przepisów dopuszcza się do wykonania dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych z rzędu (minimum 24-godzinnych).
Odpoczynek tygodniowy może zaczynać się od odpoczynku dobowego. Przykładowo, kierowca który chce przystąpić do skróconego odpoczynku tygodniowego, odbywa najpierw 11 godzin odpoczynku dobowego, a następnie przedłuża go o 13 godzin. Tym samym odbierając razem 24 godziny skróconego odpoczynku tygodniowego. W przypadku spędzania odpoczynku tygodniowego w pojeździe, kierowca może odebrać jedynie odpoczynek skrócony. Oczywiście, jeżeli pojazd jest do tego odpowiednio przystosowany.
Tygodniowy okres odpoczynku trwający co najmniej 24 godziny to skrócony okres odpoczynku, który kierowca może wykorzystać zamiast 45 godzin regularnego odpoczynku. Kierowca ma możliwość skorzystania, podczas odbywania trasy międzynarodowej, z dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych (2 × 24 godziny).
Kierowca może odbyć dwa odpoczynki skrócone pod rząd (poza krajem siedziby przedsiębiorstwa i krajem zamieszkania kierowcy), wtedy następnym odpoczynkiem powinien być tygodniowy regularny, poprzedzony rekompensatą za dwa uprzednie skrócenia.
Rekompensatę za skrócony tygodniowy okres odpoczynku kierowca powinien wykorzystać w połączeniu z innym okresem odpoczynku trwającym co najmniej dziewięć godzin. W kolejnych czterech tygodniach kalendarzowych kierowca powinien wykonać przynajmniej dwa odpoczynki tygodniowe regularne i dwa odpoczynki tygodniowe skrócone.
Odpoczynek dzienny na promie lub kolei
W miarę możliwości kierowca może odbyć odpoczynek dzienny podczas przeprawy promowej lub podróży koleją. Musi jednak pamiętać, że aby godziny spędzone na promie lub pociągu można było zaliczyć jako odpoczynek, powinien odpowiednio zaznaczyć wjazd i zjazd z promu/pociągu oraz włączyć funkcję „prom/pociąg” na tachografie.
Jeżeli kierowca zabiera swój pojazd promem lub pociągiem, skrócone tygodniowe i regularne dzienne okresy odpoczynku mogą zostać przerwane dwukrotnie (wjazdem i zjazdem), maksymalnie na jedną godzinę. Tak przerwany odpoczynek regularny powinien trwać co najmniej 11 godzin z rzędu lub wynosić co najmniej 3 godziny, a następnie co najmniej 9 godzin.
Kierowca nie może jednak przebywać w pojeździe i tam odbyć części swojego regularnego tygodniowego okresu odpoczynku, przed wejściem na prom/pociąg lub po zejściu z pokładu.
Aby kierowca mógł odbyć odpoczynek regularny trwający 45 godzin na promie lub przemieszczając się koleją, muszą zostać spełnione określone warunki:
- czas podróży kierowcy promem lub pociągiem w przypadku regularnego odpoczynku tygodniowego powinien wynosić przynajmniej 8 godzin,
- kierowca musi mieć do dyspozycji podczas regularnego tygodniowego odpoczynku kabinę sypialną, a w przypadku skróconego odpoczynku koję lub kuszetkę.
Przepisy w żaden sposób nie określają, w jaki sposób należy wykazać podmiotowi kontrolującemu te okoliczności. Przyjęło się jednak okazywać bilet, z którego wynikają warunki odebrania odpoczynku. Przedsiębiorca powinien przechowywać takie dokumenty przez rok, na wypadek inspekcji.
Godziny nadliczbowe
Specyfiką rozliczania nadgodzin kierowców jest to, że procedurę tę regulują dwa odrębne akty prawne, tj. Ustawa o czasie pracy kierowców oraz Kodeks pracy.
Praca w godzinach nadliczbowych to przekroczenie przez pracownika normy czasu pracy oraz wydłużenie dobowych godzin pracy, będące skutkiem obowiązującego systemu i rozkładu czasu pracy kierowcy.
Kierowca może wypracować takie godziny w nadzwyczajnych sytuacjach, takich jak:
- podjęcie działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia;
- usunięcie awarii;
- szczególne potrzeby pracodawcy.
Ilość godzin nadliczbowych przepracowanych przez kierowcę z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy nie powinna przekroczyć 260 godzin w roku kalendarzowym.
Można ustalić inną liczbę godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym niż 260 jeśli pracodawca zawarł taką informację w regulaminie bądź układzie zbiorowym pracy lub w umowie o pracę.
Rekompensata za nadgodziny
Pracownikowi przysługuje jedno z dwóch rozwiązań, za godziny nadliczbowe:
- dodatek za nadgodziny – w wysokości 100% (za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, lub dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę, lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a także za każdą godzinę pracy nadliczbowej przekraczającej tygodniową normę czasu pracy) oraz 50% wynagrodzenia (praca w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż dni, w których przysługuje kierowcy dodatek stuprocentowy),
- czas wolny – udzielony na pisemny wniosek pracownika (za każdą przepracowaną godzinę nadliczbową, kierowca otrzymuje jedną wolną godzinę) lub narzucony przez pracodawcę (w proporcji 1,5 godziny czasu wolnego do 1 godziny nadliczbowej).
Zmiany w ewidencji czasu pracy kierowcy
Zarówno pracodawcy, jak i kierowcy powinni się zapoznać z aktualnymi regulacjami wynikającymi z Pakietu Mobilności. W związku z nimi 29 maja 2022 roku zostały wprowadzone zmiany dotyczące ewidencji czasu pracy kierowców i jej prowadzenia.
Od 29 maja 2022 roku spis powinien obejmować następujące dane i informacje:
- dokładną liczbę przepracowanych godzin,
- czas rozpoczęcia wykonywania obowiązków,
- czas zakończenia wykonywania obowiązków,
- godziny przepracowane w porze nocnej,
- godziny nadliczbowe,
- liczbę godzin dyżuru,
- czas rozpoczęcia zmiany,
- czas zakończenia zmiany,
- obowiązki pracownicze wypełniane w domu (np. obsługa linii telefonicznej firmy),
- liczbę nieusprawiedliwionych nieobecności,
- rodzaj i wymiar dni wolnych od pracy,
- rodzaj i wymiar usprawiedliwionych nieobecności w pracy.
Zatrudniający musi uwzględnić w spisywanych dokumentach:
- zapisy na wykresówkach,
- wydruki danych z karty kierowcy,
- dane z tachografu cyfrowego,
- pliki z karty kierowcy,
- pliki z tachografu cyfrowego,
- inne dokumenty potwierdzające czas i rodzaj wykonywanych przez kierowcę czynności.
Pakiet Mobilności zakłada też zmiany w ewidencji przechowywania dokumentów, a dokładniej przedłużenie dotychczasowego czasu magazynowania ewidencji o 7 lat.
Pracodawca będzie musiał przechowywać zapisy w formie papierowej lub elektronicznej i udostępniać je kierowcy na jego wniosek, a także trzymać zgromadzoną dokumentację przez 10 lat po zakończeniu rejestrowania informacji o czasie pracy kierowcy.
Nowy taryfikator kar w transporcie 2024
Nowelizacja taryfikatora kar zakłada ujednolicenie przepisów polskich i unijnych oraz porządkuje regulacje dotyczące wykroczeń. Przepisy weszły w życie 1 marca 2022 roku, przyczyną wprowadzenia poprawek jest konieczność dostosowania przepisów i kar za naruszenia transportowe do postanowień pakietu mobilności.
Taryfikator mandatów dla firm transportowych
Przewoźnicy są zobowiązani do takiej organizacji pracy swoich kierowców, aby spełniali oni wymogi prawne. Pracodawca powinien wydawać stosowne instrukcje, udzielać kierowcom informacji o obowiązujących normach oraz ustalać harmonogram pracy i przerw dla każdego kierowcy.
Przewoźnik jest również odpowiedzialny za zapewnienie odpowiedniej ilości dobowych i tygodniowych okresów odpoczynku i prowadzenia i przechowywania ewidencji przepracowanych godzin.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości przez organy kontrolne to przewoźnik ponosi odpowiedzialność za naruszenia popełnione przez kierowców firmy oraz osoby niezatrudnione przez przewoźnika, ale osobiście wykonujące transport drogowy na jego rzecz.
Wysokość wybranych kar zawartych w taryfikatorze:
- 1500 złotych – za nieprowadzenie, nieprzechowywanie w siedzibie firmy i nieokazanie dokumentów poświadczających zorganizowanie kierowcy pracy w taki sposób, aby mógł odbyć tygodniowy okres odpoczynku,
- 2000 złotych – umożliwienie naruszenia przepisów o czasie prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynku kierowców,
- 2000 złotych – umożliwienie naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i odpoczynku oraz aktywności kierowcy,
- 2000 złotych – brak harmonogramu godzin pracy kierowcy dotyczącego czasu prowadzenia pojazdu,
- 12 000 złotych – użycie niedozwolonego urządzenia lub przedmiotu do podrabiania albo przerabiania danych rejestrowanych przez tachograf,
- 12 000 złotych – wykonywanie transportu drogowego bez wymaganego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub bez wymaganej licencji innej niż licencja wspólnotowa,
- 12 000 złotych – wykonywanie transportu drogowego bez wymaganej licencji wspólnotowej.
Taryfikator mandatów za przekroczenia czasu pracy kierowcy
Zawodowi kierowcy ciężarówek mają obowiązek przestrzegać zasad dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, odpowiedniego czasu odpoczynku i przerw. Każdy pojazd wykorzystywany w transporcie powinien być wyposażony w rejestrator jazdy (tachograf) zapisujący czynności kierowcy.
Tachografy umożliwiają precyzyjne określenie czasu jazdy, gotowości, przerwy, odpoczynku oraz przebytej odległości, ewentualnych awarii i innych zdarzeń.
Czas pracy kierowców z obowiązkowymi przerwami i okresami odpoczynku w międzynarodowym transporcie drogowym regulują rozporządzenia Parlamentu Europejskiego oraz krajowa ustawa z dnia 26 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw.
Poważne naruszenia standardów pracy mogą prowadzić do cofnięcia licencji transportowej lub zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika. Przepisy mają zastosowanie również do przedsiębiorców, którzy osobiście wykonują przewozy.
Wysokość wybranych kar zawartych w taryfikatorze:
- 50 złotych – za przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy (do 2 godzin) przez osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujące przewozy drogowe na jego rzecz;
- 100 złotych – za okazanie podczas kontroli wykresówki lub karty kierowcy, które nie zawierają wprowadzonych ręcznie bądź automatycznie wszystkich wymaganych danych i wpisów dotyczących okresów aktywności kierowcy (za każdy dzień);
- 100 złotych – za przekroczenie maksymalnego dziennego okresu prowadzenia pojazdu o czas do 1 godziny oraz za każdą następną rozpoczętą godzinę;
- 200 złotych – za przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy do 4 godzin;
- 200 złotych – za przekroczenie maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy o czas powyżej 1 godziny do mniej niż 2 godzin;
- 200 złotych – za skrócenie dziennego czasu odpoczynku o czas do jednej godziny;
- 200 złotych – za skrócenie tygodniowego czasu odpoczynku do mniej niż 4 godzin;
- 300 złotych – za nieudzielenie przerwy kierowcom niepozostającym w stosunku pracy;
- 300 złotych – za przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu o czas powyżej 4 godzin do 9 godzin;
- 2000 złotych – za używanie tej samej wykresówki lub karty kierowcy przez kilku kierowców;
- od 3000 do 12000 złotych – Wykonywanie przewozu drogowego z samowolną ingerencją w pracę urządzenia rejestrującego zainstalowanego w pojeździe, na skutek czego nastąpiła zmiana wskazań urządzenia dotyczących prędkości pojazdu, aktywności kierowcy lub przebytej drogi;
- 8000 złotych – za jednoczesne używanie kilku wykresówek, kart kierowców albo cudzej wykresówki lub karty;
- 12 000 złotych – za wykonywanie przewozów drogowych pojazdem niewyposażonym w wymagany tachograf posiadający świadectwo homologacji typu.
Punkty karne kierowców ciężarówki po 1 stycznia 2023
Od 1 stycznia 2023 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wprowadziło zmiany związane z zaostrzeniem kar dla kierowców, m.in. przyznawanie większej liczby punktów niż dotychczas za określone wykroczenia drogowe i podwyższenie kar za najczęściej popełniane przestępstwa.
Za co obecnie można otrzymać 15 punktów karnych?
W Polsce prawo jazdy odbiera się po przekroczeniu limitu 24 punktów karnych, a kierowcy, którzy mają prawo jazdy zaledwie rok, mogą je utracić za 20 punktów karnych.
15 pkt karnych można dostać za:
- przekroczenie dozwolonej prędkości jazdy o więcej niż 70 km/h;
- prowadzenie pojazdu w stanie wskazującym na nietrzeźwość po spożyciu substancji odurzających lub piciu alkoholu;
- prowadzenie pojazdu przez kierowcę, któremu odebrano dokument prawa jazdy;
- prowadzenie pojazdu w sposób zagrażający bezpieczeństwu bądź życiu osób znajdujących się wewnątrz lub na zewnątrz pojazdu;
- przewóz więcej niż dwojga dzieci w pojeździe z naruszeniem przepisów;
- przewóz osób pojazdem, który nie jest przeznaczony lub używany do tego celu, w liczbie większej niż wynika to z dowodu rejestracyjnego pojazdu lub ze względu na przeznaczenie niezarejestrowanego pojazdu, jeżeli liczba osób nieprawidłowo przewożonych wynosi 10 lub więcej osób;
- spowodowanie wypadku drogowego zagrażającego bezpieczeństwu, życiu i mieniu;
- nieudzielenie pomocy potrzebującym ofiarom wypadku;
- cofanie, zawracanie oraz jazda autostradą lub drogą ekspresową w kierunku niezgodnym z prawem albo znakami drogowymi;
- naruszenie zakazu omijania opuszczonych zapór lub półzapór na przejazdach kolejowych;
- naruszenie zakazu wjeżdżania na przejazd kolejowy (przy sygnale czerwonym, jeśli po drugiej stronie zapory nie ma miejsca do kontynuowania jazdy, jeśli rozpoczęło się opuszczanie lub podnoszenie zapory nie zostało zakończone);
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, który znajduje się na przejściu lub ma zamiar na nie wejść;
- niezatrzymanie pojazdu, gdy osoba niepełnosprawna lub osoba w widoczny sposób niepełnosprawna, używając specjalnego znaku przechodzi przez jezdnię w celu przejścia;
- omijanie pojazdu poruszającego się w tym samym kierunku, który zatrzymał się, aby przepuścić pieszego;
- niestosowanie się do znaków zakazu wyprzedzania (B-25 lub B-26);
- wyprzedzanie innego pojazdu na przejściu dla pieszych lub bezpośrednio przed nim;
- zlekceważenie znaku osoby uprawnionej do kontroli ruchu, która nakazuje zatrzymanie pojazdu, w celu uniknięcia kontroli;
- niezastosowanie się do sygnałów sygnalizacji świetlnej;
- zlekceważenie znaków i poleceń przekazywanych przez osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym lub osoby uprawnione do kontroli ruchu drogowego.
Po 1 stycznia 2023 r. kierowcy mogą otrzymać więcej punktów karnych i wyższe mandaty również za:
- przekroczenie dozwolonej prędkości do 10 km/h (50 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 11–15 km/h (100 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 16–20 km/h (200 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 21–25 km/h (300 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 26–30 km/h (400 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 31–40 km/h (9 pkt karnych i 800 złotych mandatu, a recydywa 1600 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 41–50 km/h (11 pkt i 1000 złotych mandatu, a recydywa 2000 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 51–60 km/h (13 pkt i 1500 złotych mandatu , a recydywa 3000 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 61–70 km/h (14 pkt i 2000 złotych mandatu /recydywa 4000 złotych mandatu);
- przekroczenie dozwolonej prędkości o 71 km/h i więcej (15 pkt i 2500 złotych mandatu, a recydywa 5000 złotych).
Od 2023 roku możliwe jest odebranie samochodu pijanemu kierowcy. Ustawodawca, w niedawno powstałych przepisach, wskazał trzy przypadki, w których można zastosować ten rodzaj kary. Należą do nich:
- prowadzenie pod wpływem alkoholu, gdy test wykaże co najmniej 1,5 promila;
- spowodowanie wypadku przy zawartości alkoholu co najmniej 0,5 promila;
- przyłapanie na jeździe pod wpływem alkoholu drugi raz w ciągu 2 lat (recydywa).
Wysokość niektórych mandatów w 2023 roku:
- 300 złotych – cofanie na autostradzie lub drodze ekspresowej;
- 300 do 500 złotych – niezachowanie odstępu od pojazdu poprzedzającego na autostradzie lub drodze ekspresowej;
- 500 złotych – korzystanie z telefonu podczas jazdy;
- 800 złotych – parkowanie na miejscu dla niepełnosprawnych;
- 1500 złotych – nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu;
- 1500 - 3000 złotych – jazda wzdłuż po chodniku/przejściu dla pieszych;
- 1500 złotych – niezachowanie ostrożności i spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym z następstwem w postaci poszkodowanego pieszego, rowerzysty itp.;
- 1500 złotych – omijanie pojazdu, który zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu;
- 2000 złotych – naruszenie zakazu omijania opuszczonych zapór lub półzapór na przejazdach kolejowych;
- 2000 złotych – naruszenie zakazu wjeżdżania na przejazd kolejowy (przy sygnale czerwonym, jeśli po drugiej stronie zapory nie ma miejsca do kontynuowania jazdy, jeśli rozpoczęło się opuszczanie lub podnoszenie zapory nie zostało zakończone);
- 2500 złotych – prowadzenie pojazdu w stanie wskazującym na nietrzeźwość po spożyciu substancji odurzających lub piciu alkoholu.
Zmiany w 2023 roku szczególnie ważne dla kierowców zawodowych
Kierowcy zawodowi mogą otrzymać nawet 15 punktów karnych za działanie określone ogólnie jako zagrażające bezpieczeństwu osoby znajdującej się w pojeździe lub poza nim. Może chodzić o wyżej wymienione wykroczenia, jak również przeładowanie pojazdu.
Ustawodawca nie obniżył kar finansowych i pozostaną one naprawdę wysokie, kierowców czeka 15 zamiast 10 punktów karnych oraz brak możliwości zredukowania punktów w ośrodkach nauki jazdy. Dodatkowo została wprowadzona zasada recydywy, czyli podwójnego mandatu za popełnienie tego samego wykroczenia w ciągu 2 lat od daty opłacenia mandatu.