Regulacja czasu pracy kierowców jest ważnym czynnikiem z punku widzenia zarówno bezpieczeństwa pracownika jak i innych uczestników ruchu drogowego. Należy pamiętać, że regulacja czasu pracy kierowcy nie dotyczy jedynie kierowców samochodów ciężarowych, ale także kierowców autobusów i autokarów. Czas pracy kierowcy nie ogranicza się jedynie do prowadzenia pojazdu. Wliczają się w niego również poniższe czynności:
- czynności związane ze spedycją,
- codzienna obsługa pojazdu i przyczep,
- niezbędne formalności,
- załadowywanie, rozładowywanie a także pełnienie nadzoru nad załadunkiem i wyładunkiem przeprowadzanym przez osoby trzecie,
- zabezpieczenie towaru
- pomoc oraz nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi.
Do czasu pracy kierowcy liczy się również czas, w którym pracownik pozostaje w gotowości na stanowisku pracy. Dotyczy to zwłaszcza czekania na wyładunek i załadunek gdy czas trwania nie był znany kierowych przed rozpoczęciem pracy.
Dobowy czas jazdy
Doba pracownicza jest rozumiana jako nieprzerwany okres 24 godzin, zaczynający się w chwili rozpoczęcia pracy przez kierowcę.
Ustawodawca wyznaczył dzienny limit czasu jazdy kierowcy na 9 godzin. Jednak są od tego pewne wyjątki. Dwa razy w ciągu tygodnia, kierowca może wydłużyć czas.
Przeczytaj również: 14 najczęstszych pytań z tematyki czasu pracy kierowców
Tygodniowy czas jazdy
Tygodniowego nie można liczyć dowolnie. Tydzień pracy zaczyna się o godzinie 00:00 w poniedziałek i kończy o godzinie 24:00 w niedzielę. Przez ten czas, kierowca przejedzie nie więcej niż 56 godzin. Daje to 8 godzin dziennie. Podczas planowania trasy należy pamiętać o tym, że pomiędzy zmianami kierowca zobowiązany jest poświęcić określoną ilość czasu na odpoczynek.
Dwutygodniowy czas jazdy
Pomimo tygodniowego limitu czasu jazdy wynoszącego 56 godzin, w dwóch następujących po sobie tygodniach kierowca może wydłużyć czas. Co za tym idzie, jeżeli w ciągu pierwszego tygodnia kierowca wykorzysta 56 godzin, w drugim tygodniu będzie mógł wyjeździć jedynie 34 godziny.
Jeżeli w ciągu pierwszego tygodnia kierowca wykorzysta 45 godzin, w ciągu drugiego tygodnia wyjeździ maksymalne 45 godzin (regulowane przez dwutygodniowy czas jazdy), to w ciągu trzeciego tygodnia maksymalny czas pracy będzie również wynosił 45 godzin.
Praca w załodze kilkuosobowej
Praca w załodze występuje, gdy pomiędzy dziennym a tygodniowym okresem odpoczynku, lub w trakcie każdego czasu wykonywania czynności związanych z prowadzeniem pojazdu pomiędzy dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku w pojeździe znajduje się przynajmniej dwóch kierowców w celu prowadzenia tego samego pojazdu. Przez pierwszą godzinę jazdy w załodze, obecność drugiego kierowcy nie jest obowiązkowa. Zmiana pojazdu w żaden sposób nie wpływa na czas pracy w zespole.
Podczas pracy w załodze liczony jest czas pracy zarówno dla załogi jak i dla poszczególnego kierowcy. Zmiana robocza załogi kilkuosobowej może trwać maksymalnie 30 godzin. W trakcie tej zmiany, każdy kierowca może prowadzić przez 9 godzin (2 razy w tygodniu do 10 godzin), oraz mieć przynajmniej 9 godzin odpoczynku.
- Przepisy dot. czasu pracy kierowcy
- Obsługa tachografu cyfrowego
- Rozliczanie i ewidencja czasu pracy kierowców
- Najnowsze zmiany dot. płacy minimalnej
Przerwy w pracy
Kierowcy przysługują nie tylko odpoczynek pomiędzy zmianami, ale również przerwy w pracy. Prawo wymusza również na pracowniku poświęcenie co najmniej 45 minut na odpoczynek na każde 4,5 godziny jazdy.
Nie musi być to jedna, 45 minutowa przerwa po 4,5 godzinach. Pracownik może zrobić sobie najpierw przerwę 15 minutową, a następnie 30 minutową. Z zachowaniem tej kolejności.
Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowcy, konieczna jest przerwa po 6 godzinach pracy. Wynosi ona 30 lub 45 minut, zależnie od czasu pracy w danej dobie. Jednak, jeżeli kierowca wykorzystał omawianą wcześniej przerwę po 4,5 godzinach jazdy, nie przysługuje mu przerwa po 6 pierwszych godzinach pracy.
Dobowy odpoczynek
Osobną kwestią jest czas odpoczynku po pracy. Jest to czas, w którym kierowca w pełni dysponuje swoim czasem i nie ma obowiązku wykonywać jakichkolwiek czynności związanych z pracą. Dotyczy to również odbierania służbowych telefonów czy nawet umycia szyby w pojeździe.
Kwestią powodującą różnice zdań jest obowiązek stosowania się do poleceń niektórych służb (np. okazanie Inspekcji Transportu Drogowego odpowiednich dokumentów) w czasie odpoczynku. Jednak w polskim prawie nie ma przepisów które zabraniają ITD kontrolowania kierowców podczas przerw czy odpoczynku.
Odpoczynek dobowy występuje w dwóch wariantach: regularnym i skróconym. Standardowo, po dniu pracy kierowca musi poświęcić na odpoczynek co najmniej 11 godzin.
Czyli może on wynosić np. 10 godzin. Odpoczynek regularny może być podzielony na dwie części. Pierwsza z nich trwa nie mniej niż 3 godziny, a druga 9 godzin.
Tygodniowy odpoczynek
Odpoczynek tygodniowy również występuje w dwóch wariantach. Odpoczynek regularny trwa nie mniej niż 45 godzin, a odpoczynek skrócony nie mniej niż następujące po sobie 24 godziny. Odpoczynek tygodniowy trwający 45 godzin przysługuje kierowcy po każdych 6 cyklach pracy. Na każde dwa tygodnie aktywności kierowcy przypadają co najmniej dwa regularne odpoczynki tygodniowe, lub jeden regularny i jeden skrócony.
Wyjątek od tych reguł stanowią przepisy dyrektywy UE 2020/1054, które w życie weszły 20.08.2020 r. W myśl tych przepisów dopuszcza się do wykonania dwóch skróconych odpoczynków tygodniowych z rzędu (minimum 24-godzinnych).
Odpoczynek tygodniowy może zaczynać się od odpoczynku dobowego. Przykładowo, kierowca który chce przystąpić do skróconego odpoczynku tygodniowego, odbywa najpierw 11 godzin odpoczynku dobowego, a następnie przedłuża go o 13 godzin. Tym samym odbierając razem 24 godziny skróconego odpoczynku tygodniowego. W przypadku spędzania odpoczynku tygodniowego w pojeździe, kierowca może odebrać jedynie odpoczynek skrócony. Oczywiście, jeżeli pojazd jest do tego odpowiednio przystosowany.
